________________
ગાથા- ૩૩]
[૧૧૯
પાકિસ્તાન અને ઓસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે મેચ રમાતી હોય ત્યારે તેને ઓસ્ટ્રેલિયામાં રાગ થાય છે અને પાકિસ્તાનમાં દ્વેષ થાય છે. આમ, અજ્ઞાની કોઈ પણ મેચ મધ્યસ્થભાવે દેખી શકતો નથી. તેથી અજ્ઞાનીને સર્વપ્રથમ વિષયોથી વિરક્ત થવાનો ઉપદેશ આપવામાં આવે છે. એનો અર્થ એમ સમજવો જોઈએ કે મતાર્થી આખાં જગતને મધ્યસ્થભાવે દેખતો નથી. આમ, કષાયની ઉપશાંતતા, આંતરિક વૈરાગ્ય, સરળતા અને મધ્યસ્થતા આ ચાર સદ્ગુણોનો અભાવ હોવાથી જીવ મતાર્થી નામ પામે છે.
લક્ષણ કહ્યા મતાર્થીના, મતાર્થ જાવા કાજ; હવે કહું આત્માર્થીના આત્મઅર્થ સુખસાજ. ૩૩
આત્મા અનંતગુણોનો પિંડ છે છતાં અજ્ઞાનીની દૃષ્ટિ તે ગુણો પર ન જઈને, દોષો તરફ જાય છે. એ દોષો પણ પોતાના નહિ પરંતુ બીજાના. પોતાના દોષો તરફ દૃષ્ટિ જાય તો તેના દોષો દૂર પણ થાય. જ્ઞાની પોતાના ગુણોને અને બીજા દોષોને ઢાંકે છે; એવું આઠ અંગોમાં, એક ઉપગ્રહન નામનું અંગ છે. પરંતુ જો જ્ઞાની દ્વારા અજ્ઞાનીને, અજ્ઞાનીના દોષ ન બતાવવામાં આવે, તો અજ્ઞાની પોતાની ભૂલ કઈ રીતે દૂર કરે? તેથી જ્ઞાની કરુણાભાવપૂર્વક અજ્ઞાનીને તેના દોષ દૂર કરવાનો ઉપાય બતાવે છે. અજ્ઞાનીના દોષો બતાવતા જ્ઞાની કહે છે કે, દરેક જ્ઞાનીએ પોતે જ પોતાના દોષોને નિહાળવા જોઈએ. દરેક જીવમાં દોષથી મુક્ત થવાની અનંત શક્તિ હોય છે. જ્ઞાની કહે છે કે, અન્નાની સંસારમાં અટકી રહ્યો છે.
