________________
૧૨૦]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
તેના અટકવાના સાધનો જુદાં-જુદાં હોય છે પણ તેના અટકવાનું કારણ એક માત્ર મોહભાવ જ છે. મોટા ભાગે કોઈ અજ્ઞાની પત્નીમાં, કોઈ પુત્રમાં, કોઈ ઘરમાં, કોઈ ગાડીમાં, કોઈ શરીરમાં, કોઈ વેપારધંધામાં વગેરે અનેક સાધનોમાં અજ્ઞાની અટકતા હોય છે. અહીં માતા-પિતાની સેવા કરવામાં અટકતા હોય છે, એમ ન લખ્યું કારણ કે આ કાળમાં માતા-પિતાની સેવા કરવામાં અટકેલા અજ્ઞાની કોઈક ભાગ્યે જ હોય છે. અહીં સુધી કે કોઈ અજ્ઞાની આ બધાથી છૂટીને પણ ક્યાંક અટકયો હોય છે તે છે ભગવાનમાં ! આમ અટકવાના સાધનો અલગ-અલગ હોય છે પરંતુ આ બધા સાધનોમાં અટકવાનું મૂળ કારણ મોહભાવ છે. તેથી મોહભાવમાં અટકેલી મતાર્થી જીવની મિથ્યા માન્યતાનું વર્ણન કરી કૃપાળુદેવ એવી ભાવના ભાવે છે કે, દરેક મતાર્થીએ અહીં બતાવેલા દુર્ગુણોને છોડવા જોઈએ, કારણ કે મતાર્થીપણું છોડ્યા વિના આત્મજ્ઞાન થશે નહિ. તેથી આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિના અભિલાષીએ સર્વપ્રથમ મતાર્થ છોડવો જોઈએ.
મતાર્થી જીવના લક્ષણ કહ્યા બાદ આત્માર્થીના લક્ષણ બતાવવાનું કારણ કહે છે. મતાર્થીના લક્ષણો જાણીને આ લક્ષણો કોના કોનામાં છે? કોણ-કોણ મતાર્થી છે ? એમ વિચાર કરીને બીજા જીવોમાં મતાર્થીપણું ન શોધવું. પરંતુ પોતે, પોતાની જાતને પૂછવું અને અંદર ઝાંખવું. એવો વિચાર ક૨વો કે, શું આ પ્રકારનું મતાર્થીપણું મારામાં પડ્યું છે ? અને જો એવો મતાર્થ પોતાનામાં હોય, તો તેને છોડવાનો પુરુષાર્થ કરવો. કારણ કે શાસ્ત્ર તથા સદ્ગુરુ, સદ્ગુણોનું
