________________
એટલે, પ્રભો ! કુસંસ્કારોથી આત્મા ભારે થઈને અધેગામી બને છે. સુસંસ્કારોથી આત્મા હળવો બની ઊર્ધ્વગામી બને છે!”
પ્રભુનાં દર્શન કરી પાછા ફરતા સભાજનેના મુખ પર કર્મને મર્મ જાણ્યાને પ્રકાશ હતો અને રાજગૃહના ઘરઘરમાં એની ચર્ચા હતી.
વીતરાગને માર્ગ
આ વાત સાંભળીને તે દેવની આંખમાં પણ આંસુ આવ્યાં
એક સંસારી કરીને સ્વર્ગે ગયો, અને એક સાધુ મરીને નરકે ગયો !” - એક જિજ્ઞાસુએ આનું કારણ એક ચિન્તકને પૂછ્યું : “આમ કેમ બન્યું ? નીચે રહેલે ઉપર ગયો અને ઉપર રહેલે નીચે ગયે ??
ચિન્તકે કહ્યું: “સંસારી રાગમાં રહેવા છતાં ત્યાગીઓનો સંગ કરતો, જ્યારે સાધુ ત્યાગમાં રહેવા છતાં રોગીઓને સંગ કરવા ઝંખતે; એટલે રાગી અંતરથી ત્યાગી થયો અને ત્યાગી અંતરથી રાગી થયો.
વીતરાગને માર્ગ આ છે: રાગને ત્યાગ અને ત્યાગને રાગ,
