________________
સગલવાદ
૧૧
પાપની આશ કામાત્રથી આરત મ ગલ અને પ્રાયશ્ચિત્તથી વિઘ્નધ્વસ અને પાપવ`સ. સ્વસ્વપ્રતિચેાગિ વિઘ્ન અને પાપ ન હેાવાથી થતા નથી. ધ્વંસની પ્રત્યે સ્વપ્રતિયેાગી પણ કારણ છે. મ ́ગલ અને પ્રાયશ્ચિત્તાત્મક કારણ હાવા છતાં તતિર વિઘ્ન અને પાપ સ્વરૂપ કારણ ન હેાવાથી વિઘ્ન...સાત્મક અને પાપધ્વસાત્મક કાર્યની ઉત્પત્તિ ન થવા છતાં ઉક્ત શ્રુતિમાં અપ્રામાણ્ય મનાતુ નથી. તત્તકા નિરૂપિત તત્તપદા માં કારણુતા, તિરસકલકારણના સમ– વધાનમાં જ જણાવાય છે. અન્યથા દૃણ્ડતર સકલકારણના અસમ– વધાનમાં કેવલ ઈડડથી ઘટની અનુત્પત્તિ હોવાથી ઘટ નિરૂપિત કારણતા પણ દંડમાં બાધિત મનાશે. યદ્યપિ સવૅ વિઘ્નાઃ રામ' યાન્તિ વિનાચસ્તવ પતિ:' ઇત્યાદિ વચનાથી વિઘ્નવસની પ્રત્યે વિનાયકસ્તવ પાઠ તથા પ્રાયશ્ચિત્ત પણ કારણ મનાય છે. અને જ્યાં વિનાયકસ્તવ પાઠાદિ જન્મ વિઘ્નધ્વસ છે ત્યાં મ`ગલ નથી, તથા જ્યાં મ ગઢ જન્ય વિઘ્નધ્વંસ છે, ત્યાં વિનાયકસ્તવપાઠાદિ નથી. તેથી વ્યતિરેક વ્યભિચાર આવે છે. પરંતુ વિઘ્નસ માત્રની પ્રત્યે માઁગલ અથવા વિનાયક સ્તવપાાદ્રિ કારણ નથી પણ વિઘ્નધ્વ સવિશેષની પ્રત્યે જ મંગલદિ કારણ હાવાથી વ્યતિરેક વ્યભિચાર નહી આવે અર્થાન્દ્ " मङ्गलाव्यवहितोत्तरक्षणोत्पत्तिकत्वविशिष्टविघ्नध्वंसं प्रति मगल' જાળમૂ ” અને “વિનાચત્તપાટાથચતોત્તરાળોપત્તિવવિશિષ્ટ વિઘ્નષ્કૃત પ્રતિ વિનાચત્તવપાટાઢ઼િ વાળ” આ પ્રમાણે વિશેષ જ કાર્ય કારણભાવ હાવાથી વ્યતિરેક વ્યભિચાર નહી આવે,
*
‘નવીનાના મતે મંગલનુ ફળ વિઘ્નધ્વસ હાવાથી સમાપ્તિની ઇચ્છાવાલા મ`ગલમાં પ્રવૃત્તિ નહી કરે, વિઘ્ન'સદ્દારા સમાપ્તિ થતી હૈાવાથી સમાપ્તિના સાધન વિઘ્નસના સાધનભૂત મગલમાં પ્રવૃત્તિ યદ્યપિ શકય છે. પરંતુ સ્વતઃ સિદ્ધ વિઘ્નાત્યન્તાભાવ સ્થળે વિઘ્નવસ ન હેાવા છતાં સમાપ્તિ થાય છે તેથી વિઘ્નવસને સમાપ્તિની પ્રત્યે દ્વારાત્મક [વ્યાપારાત્મક] કારણ નહી' મનાય તેથી
