________________
મંગલવાદ
પ્રકૃતપાગી એ ગ્રંથ નથી, પરંતુ ગ્રંથારંભે કરાએલા મંગલનું વિવંસ અને સમાપ્તિથી અતિરિક્ત કઈ પણ ફલ, મનાતું નથી. તેથી તે ફલદ્વયશૂન્યત્વની સિદ્ધિથી યાવરફલવિશેષશૂન્યત્વની સિદ્ધિ થતી હોવાથી “તું નિરં ચાવ+વિશે શુ સ્વાસ્” આ અનુમાનના તાત્પર્યથી પ્રજાએલ “રનું મારું ?...”ત્યારે પૂર્વપક્ષીને ગ્રંથ સંગત છે. તેથી જ મારું વિન્નર્વાણનિતિताभाववत् स्व (विघ्नध्वंस) समानाधिकरणात्यन्ताभावप्रतियोगितावच्छेदकधर्मवत्त्वाद् । मङ्गलं समाप्तिनिरूपितकारणताभाववत् स्व (समाप्ति) समानाधिकरणात्यन्ताभावप्रतियोगितावच्छेदकधर्मवत्त्वाद्, यो यः स्वसमानाधिकरणात्यन्ताऽभावप्रतियोगितावच्छेदकधर्मवान् स स स्वनिरूपितकारणत्वाમીવિવાર નિરિતારગત્યામાવવાવિવત્ છે આ પૂર્વપક્ષીના અનુમાનની સામે “મઢ સવિનીતારાવિષચવા” આ સફલત્વ સાધક સિદ્ધાંતીનું અનુમાન છે. અન્યથા પૂર્વપક્ષીને મંગલમાં નિષ્ફલત્વની સિદ્ધિ અભિપ્રેત ન હોય તે તેના ઉત્તરમાં મંગલમાં સફલત્વની સાધના સિદ્ધાંતીઓ માટે યોગ્ય નહીં મનાય. “મારું સવિશદાનાદિથવા” અહીં હવંશમાં માત્ર “વિજયરા' પદનું જ ઉપાદાન કરીએ તે સુખમાં વ્યભિચાર આવશે કારણ કે સુખમાં જ્ઞાનીય અથવા ઈચ્છીય વિષયવ છે અને સફલત્વ નથી. તેથી હવંશમાં આચાર વિષયવ પદને નિવેશ છે. સામાન્યતઃ આચાર૫૪ કિયાર્થક હોવા છતાં અહીં “વિષયના
સંનિધાનમાં આચારપદ કૃત્યર્થક છે. યદ્યપિ સુખના ઉદ્દેશ્યથી - પ્રવૃત્તિ થતી હોવાથી ઉદ્દેશ્યતયા આચાર વિષયત્વના અધિકરણ સુખમાં સફલત્વ ન હોવાથી વ્યભિચાર આવે છે. પરંતુ તેના નિવારણ માટે વિધેયતયા આચાર વિષયત્વની વિવક્ષા લેવાથી સુખમાં વિધેયતયા આચારવિષયસ્વરૂપ હેતુને તથા સફલત્વ સાધ્યનો અભાવ હોવાથી વ્યભિચાર નહીં આવે. વિધેયતયા આચારવિષયત્વ સામાન્યતઃ પ્રયતના કર્મમાં હોય છે. માત્ર “મારાવિષચ” ને હેશમાં નિવેશ કરીએ તે નિરર્થક એવા ચૈત્યવંદન વગેરેમાં
