________________
-
r
-
--
કારિકાવલી–મુક્તાવલી-વિવરણ આચારવિષયત્વ છે અને સફલત્વ નથી તેથી વ્યભિચાર આવશે. તેને નિવારણ માટે શિષ્ટ પદને નિવેશ કર્યો છે. ચૈત્યવંદનાદિમાં શિષ્ટા ચાર વિષયવ ન હોવાથી તેમાં સાધ્ય ન હોવા છતાં વ્યભિચાર, નહીં આવે. અહીં શિષ્ટત્વ “જીવનાશે પ્રસિદ્ધિતા” સ્વરૂપ લેવું જોઈએ પરંતુ વિશ્વયુપીન્વત્ર આદિ સ્વરૂપ નહીં લેવું. નહીં તે વેદને પ્રમાણમાનનારાના ભ્રમના કારણે વિપરીતક્રમે કરાતા વિહિત કર્મમાં સફલત્વ રૂપ સાધ્ય ન હોવાથી વ્યભિચાર આવશે. તાદશ ફલસાઘનતાંશમાં ભ્રમભાવવત્ત સ્વરૂપ શિષ્ટત્વ લેવાથી ભ્રમમૂલક વિપરીતક્રમે કરાયેલા કર્મમાં વિવક્ષિત શિષ્ટાચાર વિષયત્વ ન હોવાથી વ્યભિચાર નહીં આવે. હવંશમાં અવિગતત્વ પદનું ઉપાદાન ન કરીએ તે શત્રુના વધ માટે કરાયેલા નિયાગમાં તાદશ શિષ્ટાચાર વિષય છે અને સફલત્વ ન હોવાથી વ્યભિચાર આવશે. યદ્યપિ નિયાગનું શત્રુવધાત્મક ફલ હોવાથી તેમાં સાધ્ય પણ છે જ તેથી વ્યભિચારનહી આવે, પરંતુ પ્રકૃતિસ્થળે મંગલમાં સફલત્વ પ્રવૃત્ત્વપથગી સિદ્ધ કરવાનું છે. તેથી બલવઠ્ઠ અનિદાનનુબંધી સ્વરૂપ અવિગત સફલત્વાત્મક સાધ્યની વિવેક્ષા છે, યેન યાગનું ફળ પરંપરાએ નરક છે. તેથી તે શત્રુવધાત્મક ફળના કારણે સફળ હોવા છતાં બલવ૬ અનિષ્ટ નરકને અનુબંધી હેવાથી તેમાં બલવદનિખાનનુબંધિત્વ વિશિષ્ટ સફલત્વાત્મક સાધ્ય નથી અને ઉપર જણાવ્યા મુજબ હેતુ છે. તેથી વ્યભિચાર આવે છે. તેના નિવારણ માટે હેવંશમાં પણ બલવદ અનિષ્ટાનનુબંધિત્વરૂપ અવિગતત્વને નિવેશ કર્યો છે.
નયાગ. બલવદનિષ્ટને અનુબધી હોવાથી તેમાં “વિશિષ્ટાચારવિષય રૂપ હેતુ ન દેવાથી સાધ્ય ન હોવા છતાં વ્યભિચાર નહીં આવે. ઈષ્ટપત્તિથી સંબંધિત અર્થાત જે અનિષ્ટ પછી વિવક્ષિત ઇષ્ટની પ્રાપ્તિ થાય છે. તે અનિષ્ટને ઈષ્ટોત્પત્તિનાતરીયક કહેવાય છે અને તેનાથી ભિન્ન અર્થાત ઈષ્ટોત્પતિનાતરીયક ભિન્ન
અનિષ્ટને બલવદ અનિષ્ટ કહેવાય છે. આ રીતે “ રું રવિરશિષ્ટાચાવિત્યા આ અનુમાનથી મંગલમ સફલત્વની
