________________
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ
6
હાવાથી વિશિષ્ટ વાચક અર્થાત્ મારૂતપૂર્ણ રન્ત્રવિશિષ્ટવેણુવાચક જીવ ‘પદના અ વિશેષ્યમાત્ર વેણુ જ મનાય છે. અન્યથા ઉક્તન્યાયને ન માનીએ તા મારૂતપૂર્ણ રન્દ્ર-વિશિષ્ટવેણુવાચક ‘છીપ’ પદના પ્રયાગ કર્યા પછી માતપૂર્ણ પ્રૈઃ ' આ પ્રમાણે પૃથગ્ વિશેષણ વાચક પદના મહાકવિ કાલિદાસે કરેલેા પ્રયાગ નિરક મનાશે. આથી આવી જ રીતે સ્પષ્ટ છે કે ‘વિધાત’ પદ્મના અહીંના પ્રયાગમાં પણ વિશેષ વાચક વિ’· પદના પ્રયાગ હાવાથી તાદૃશ વિશિષ્ટા ક ‘ઘાત' પદ માત્ર વિશેષ્યભૂત અભાવાર્થક જ છે. જેથી અભાવના ઉત્પત્તિમત્ત્વ સ્વરૂપ વિશેષણભૂત અર્થે સમર્થક વિ’ પદ સાર્થક છે.
નનુ મારું........ાતિ—નાસ્તિકાદિના ગ્રંથમાં મ‘ગલ વિના પણ વિષ્રધ્વંસ પૂર્ણાંક ગ્રંથસમાપ્તિ દેખાય છે. તેથી મંગલ ન તા વિાષ્વસની પ્રત્યે કારણ છે. ન તેા સમાપ્તિની પ્રત્યે કારણ છે. જેના અભાવમાં જે થાય છે તેની પ્રત્યે તે કારણ નથી. તન્તુના અભાવમાં થનાર ઘટની પ્રત્યે તન્તુને ઘટનું કારણ કેાઈ માનતું નથી. તેથી વિદ્મધ્વસ કે સમાપ્તિનુ કારણ મંગલ ન હેાવાથી વિઘ્નવિધાસાચ તેં મામ્ ’ આ ગ્રંથ યાગ્ય નથી. યપિ ગ્રંથકારે મ'ગલના ફેલરૂપે વિાધ્વ ́સનું જ નિરૂપણ કર્યું" છે. સમાપ્તિને મગલના કુલ રૂપે વર્ણવી નથી. તેથી તેની સામે નાસ્તિકે ન વા સમાપ્તિ' પ્રતિ' ......ઇત્યાદિ ગ્રંથદ્વારા સમાપ્તિક્ષકવના મંગલમાં જે નિષેધ કર્યાં છે, એ ઉચિત નથી, પરંતુ “નું મારું .......' ઇત્યાદિ ગ્રંથદ્વારા માઁગલમાં નિત્વની જ સિદ્ધિ નાસ્તિકને ઈષ્ટ છે. તેથી મકાજ નિહ, ચાવવિશેષશૂન્યા” આ અનુમાનના હેતુભૂત ચાવત્સલવિશેષશૂન્યત્વની સિદ્ધિ માટે તતલવિશેષશૂન્યત્વની સિદ્ધિના અભિપ્રાયથી “નૂનું મારું .......ઇત્યાદિ પૂર્વ પક્ષીના ગ્રંથ છે. યદ્યપિ યાવવિશેષશૂન્યત્વની સિદ્ધિ માટે જેટલા ''મ'ગલના લ વિશેષ છે તેટલા બધાનું શૂન્યત્વ સિદ્ધ કરવુ જોઈએ.” અહી પૂર્વ પક્ષીએ માત્ર લદ્દયશૂન્યત્વની જ સિદ્ધિ કરી છે, તેથી
