________________
૨૫૦ પરંતુ જ્ઞાનમાં એ ભેદ છે કે સર્વજ્ઞનો ઉપયોગ અકમિક હોય અને વચનગ કમિક હોય. જ્યારે અસર્વજ્ઞ છદ્મસ્થને. ઉપયોગ પણ કમિક હોય અને વચનગ તે કમિક હેય જ તેથી ચોથા ભાંગી “સ્યાદ્ અવકતવ્યનો લક્ષ્ય અર્થ એ કરાવાને છે કે વકતવ્યનું મૂળ જે ઉપગ છે તે કૃમિક અને અક્રમિક એમ બે પ્રકારે છે. આમ પછીના ચાર ભાંગા લક્ષ્ય અર્થથી જ્ઞાનની દશાનું સ્વરૂપ સમજાવે છે અને તેમાં પણ કેવલજ્ઞાનનું સ્વરૂપ કેવું અક્રમિક છે તે લક્ષમાં લેવું એ. ઉદ્દેશ છે તેથી છાઘસ્થિક જ્ઞાનને સ્યાદ્ અવકતવ્યાદિ ચાર ભાંગા લાગુ પડે. પરંતુ કેવલજ્ઞાનને લાગુ નહિ પડે.
જે ય પદાર્થો છે તે કમિક છે કે અક્રમિક તે વિચાર વાનું છે. ઉત્પાદ-વ્યય, હાનિ-વૃદ્ધિવાળું છે તે કમિક છે. પુદ્ગલ દ્રવ્ય અને સંસારી જીવોની અવસ્થા કમિક છે.
જીવની માંગ અવિનાશી આનંદની છે, જે કેવલજ્ઞાન આપી શકે છે અર્થાત્ અકૅમિક જ્ઞાન આપી શકે છે. જ્ઞાનની પૂર્ણતામાં પૂર્ણ સુખ મળે અક્રમિક જ્ઞાન એ જ્ઞાનની પૂર્ણતા. છે. અકમિક એવા પૂર્ણ જ્ઞાનનું લક્ષ્ય કરવા માટે ભગવંતે સ્યાદ્વાદ સપ્તભંગિ આપેલ છે.
જે આ જગતમાં એક જ દ્રવ્ય સર્વ કાય (બધાં દ્રવ્યનું બધું કાર્ય કરી શકતુ હેત તે યાદુ તત્વ ન હોત.
જે આ જગતમાં એકથી અધિક દ્રવ્ય ન હતા તે અપેક્ષા ન હતા અને તેથી સાપેક્ષવાદ ન હેત.
જે આ જગતમાં એક જ દ્રવ્યમાં એકથી અધિક ગુણ ધર્મ ન હોત તો અનેકાન્તવાદ ન હેત.
