________________
૨૫૧ છdય પાછું સ્વાદુનું મૂળ તે અસ્યાદ્ છે, સાપેક્ષનું મૂળ નિરપેક્ષ છે અને અનેકાન્તનું મૂળ એકાન્ત છે.
પૂર્ણની હાજરીમાં અપૂર્ણ કદી ન રહે, અને અપૂર્ણની હાજરીમાં પૂર્ણ કદી ન રહે. પૂર્ણ અને અપૂર્ણ બંને સાથે કદી ન રહે.
સાપેક્ષવાદ Theory of Relativity માં આપણે અપૂ. ઈની સામે અપૂર્ણ ઘટાવીએ છીએ તે અધ્યાત્મ માર્ગ નથી પરંતુ પૂર્ણની ધરી પકડીને અપૂણને સમજવું તે અધ્યાત્મવાદ છે. અધ્યાતમમાગે છે. અપૂર્ણમાંથી પૂર્ણ બનવા માટે મેક્ષસાધના માર્ગ છે અને સ્યાદવાદ છે.
સપ્તભંગિ કેવલજ્ઞાનનું લક્ષ્ય કરાવે છે અને કેવલ--- જ્ઞાનનું સ્વરૂપ સમજાવે છે. છદ્મસ્થજ્ઞાનમાં જેવું અને જેટલું જાણીએ, તેવું અને તેટલું જગત કે જગતના ભાવે નથી. વળી જેટલું જાણીએ છીએ તે બધું મિકતાએ જાણીએ છીએ, જે જાણીએ છીએ તેનાથી અનંતગુણ ભાવે જે જગતમાં રહેલ છે તે જાણતા નથી. આવું લક્ષ્ય સતભંગિ અને સ્યાદ્વાદ કરાવે છે. આનાથી લાભ એ થાય છે કે જાણીએ તેટલા જ્ઞાનમાં બંધાઈએ નહિ. જે બંધાઈ જઈએ તે રાગ અગર છેષ થયા કરશે. રાગ અને દ્વેષ ધટતા જાય, ઓછા થતાં જાય, દૂર થઈ જાય મતિજ્ઞાન મોકળું રહે અને મુક્ત થઈ કેવલજ્ઞાનમાં પરિણમે એ સપ્તભંગિને સ્વાદુવાદનો ઉદેશ છે, રહસ્ય. છે. મર્મ છે–લક્ષ્યાર્થ છે.
. સપ્તભંગિથી જ્ઞાન અને કાળને વિચાર કરવાનું છે. જ્ઞાનમાં કાળ કેમ ઘૂસી ગયે છે? એ વિચારવાનું છે.
