________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા | પ્રાસ્તાવિક
3
કહ્યું છે કે સાધુજનોનો અનુગ્રહ થવાથી ગ્રંથની ઉત્તમતા નિર્ભીત થાય છે પછી દુર્જનો દોષ આપે તેથી તે ગ્રંથ દુષ્ટ બનતો નથી. ત્યારપછી શ્લોક-૩૬માં નિગમન કરતાં કહ્યું છે કે અક્ષત શુદ્ધપક્ષવાળા એવા આર્યોએ અભંગ વૈરાગ્યની સમૃદ્ધિવાળી એવી કલ્પવેલીની વૃદ્ધિમાં સત્પુરુષોના આલંબનથી અને ખલોની ઉપેક્ષાથી યત્ન કરવો જોઈએ.
શ્લોક-૩૭માં કહ્યું છે કે વૈરાગ્યની પ્રાપ્તિમાં ચરમપુદ્ગલપરાવર્ત હેતુ છે અને તે કઈ રીતે હેતુ છે તેની સ્પષ્ટતા શ્લોક-૩૮માં કરેલ છે. ચરમપુદ્ગલપરાવર્તથી અન્ય પુદ્ગલપરાવર્તમાં જીવ હેય-ઉપાદેય વગેરે ભાવોને યથાર્થ જાણતો નથી તો કેવા સ્વરૂપને જાણે છે તે શ્લોક-૩૯માં દૃષ્ટાંતથી બતાવેલ છે. શ્લોક-૪૦માં કહ્યું છે કે કાળાદિ પાંચ કારણોનો સમુદાય પરસ્પર અનુબદ્ધ છે આમ છતાં કોઈક સ્થાનમાં કોઈક હેતુ પ્રધાન હોય છે તેમ ઉગ્ર જન્મભ્રમણની શક્તિના નાશ પ્રત્યે કાળ પ્રધાન કારણ છે. શ્લોક-૪૧માં કહ્યું છે કે ચરમાવર્ત ધર્મની નિષ્પત્તિને અનુકૂળ યૌવનકાળ અને ચરમાવર્તપૂર્વનો કાળ ભવભ્રમણને અનુકૂળ એવો બાલકાળ છે.
શ્લોક-૪૨માં કહ્યું છે કે વૈરાગ્યસમૃદ્ધિની કલ્પવલ્લીનું બીજ ધર્મરાગ છે. શ્લોક-૪૩-૪૪માં સદ્ધર્મરાગ કેવો છે તેનું વર્ણન કરેલ છે. શ્લોક-૪૫માં કહ્યું છે કે સદ્ધર્મરાગ મોક્ષનું બીજ છે આથી જ ભક્તિથી બાહ્ય ઉદાર જિનેન્દ્રયાત્રાસ્નાત્રાદિ કાર્યો બુધો વડે ઉપįહિત છે; કેમ કે બાહ્ય ઉદાર મહોત્સવોને સમ્યગ્ રીતે જોનારા લોકોમાં બીજાધાનને કરનાર છે.
શ્લોક-૪૬માં કહ્યું છે કે અચરમાવર્તમાં મોક્ષના આશયનો અભાવ અને મોક્ષના ઉપાયભૂત ક્રિયા૨ાગનો પણ અભાવ છે.
શ્લોક-૪૭માં કહ્યું છે કે વિષયશુદ્ધ, સ્વરૂપશુદ્ધ અને અનુબંધશુદ્ધ અનુષ્ઠાન મોક્ષપ્રયોજનની અપેક્ષાએ સાક્ષાત્ કે પરંપરાએ મોક્ષનું કારણ છે.
શ્લોક-૪૮થી ૫૧માં સદ્ધર્મરાગરૂપ બીજમાંથી અંકુરાસ્થાનીય, સ્કંધસ્થાનીય, પાંદડાની નવી નવી કૂંપળોવાળી ડાળીઓ સ્થાનીય, પુષ્પના સમૂહસ્થાનીય ધર્મનું સ્વરૂપ-યોગમાર્ગની પ્રાપ્તિનું સ્વરૂપ બતાવેલ છે.
