________________
છે. ગુરુપાતંત્ર્ય, સામાન્ય ધર્મ, વિશેષ ધર્મ, પ્રવ્રયાને યોગ્યના ગુણો, વિહારકલ્પ, અનુયોગવિધિ, સારણાદિની વિધિ, ૫ સમિતિ, ૩ ગુપ્તિ વગેરે વિષયોની ચર્ચા પણ અહીં કરવામાં આવી છે. ૧૦૩. વૈરાગ્યરતિ :
આ ગ્રંથમાં સિદ્ધર્ષિ ગણિએ રચેલ વૈરાગ્યરસભરપૂર “ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા' મહાગ્રંથને પોતાની આગવી શૈલીમાં સંક્ષેપમાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજે નિરૂપણ કર્યું છે અને જરૂરી સ્થાને પોતાના ભાવો પ્રગટ કરી વૈરાગ્યમાં રતિ કયા પરિણામથી ઉત્પન્ન થાય તે જણાવ્યું છે. ૧૦૪. સામાચારીપ્રકરણ : (કર્તા – ઉ. યશોવિજયજી મ.)
સાધુ-સાધ્વીને પાળવા યોગ્ય આચારો સ્વરૂપ સામાચારી છે. જે ૩ પ્રકારની છે. (૧) ઓઘ સામાચારી (૨) દસવિધ ચક્રવાલ સામાચારી (૩) પદ વિભાગ સામાચારી. જેમાંથી ઈચ્છાકાર, મિચ્છાકાર આદિ ૧૦ પ્રકારની ચક્રવાલ સામાચારીનું નિર્દોષ લક્ષણ બતાવવાપૂર્વક સ્વરૂપ વર્ણન કર્યું છે. ઉપરાંત, નાનો પણ જ્ઞાનદાતા વંદનીય છે વગેરે વિષયો પણ જણાવ્યા છે. ૧૦૫. આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી ? - ન્યાયાચાર્ય-ન્યાયવિશારદ-મહામહોપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી મહારાજા રચિત સ્વપજ્ઞવૃત્તિ સહિતનો એક શબ્દથી સંક્ષિપ્ત પણ અર્થથી મહાન ગ્રંથ એટલે “આરાધકવિરાધક ચતુર્ભગી” ગ્રંથ.
આગમ ગ્રંથોમાં પાંચમું અંગ શ્રી ભગવતી સૂત્ર છે, તે ભગવતી સૂત્રના અષ્ટમ શતકના દશમા ઉદ્દેશામાં ચાર ભાંગાઓ દ્વારા ચાર પ્રકારના જીવોનો વિભાગ કરેલ છે. આ ચાર ભાંગામાં સંસારવર્તી તમામ જીવોનો સંગ્રહ કરેલ છે. (૧) દેશ આરાધક : દ્રવ્યથી શીલનું પાલન જેઓ કરે છે તે. (૨) દેશ વિરાધક : જેમનામાં ભાવથુત છે, પણ ભાવશીલ નથી તે. (૩) સર્વ આરાધક : જેમનામાં ભાવકૃત અને ભાવશીલ બને છે તે. (૪) સર્વ વિરાધક : જેમનામાં ભાવકૃત નથી અને ભાવશીલ પણ નથી તે.
આ ગ્રંથના વાંચનથી મારો આત્મા સુવિહિત મુનિની જેમ સર્વ આરાધક છે કે સંવિજ્ઞા પાક્ષિક કે સમ્યગ્દષ્ટિ જેવો દેશ વિરાધક છે કે અપુનબંધક કક્ષાને પામેલો દેશ આરાધક છે કે મિથ્યાત્વી નિબવાદિ જીવો સર્વ વિરાધક છે. પોતાની કઈ ભૂમિકા છે તેનો નિર્ણય થવાથી પોતાની જે ભૂમિકા છે તેનાથી ઉચ્ચ ભૂમિકાને પામવા સતત પ્રયત્નશીલ અને કટિબદ્ધ બનીએ... પરિચય પુસ્તિકા
૭૫
