Shattrinshika Chatushka Prakaranam

Author(s): Dharmvijay
Publisher: Lalchand Nandlal Vakil

Page 9

G
ઉત્કૃષ્ટપદ ઉપર રહેલા જીવપ્રદેશેા તથા સર્વ જીવાનુ અલ્પબહુત્વ, અલ્પમહુત્વનું કારણ, નિગેાદના ગાળા, વૈશ્રયિક ઉત્કૃષ્ટપદ વગેરે વિષયનુ સવિસ્તર ખ્યાન આપવા માટે લેખકે ઘણા સારા પરિશ્રમ સેવ્યેા છે, તે ઉપરાંત તે વિષયના પ્રશ્નોત્તરો આપી વિશેષ સ્પષ્ટતા કરવામાં આવેલ છે, છેલ્લે સારાશ પણ આપવાનું ભુલાયું નથી. એ પ્રમાણે ચારે છત્રીશીમાં દ્રવ્યાનુચાગનેાજ સૂક્ષ્મ તેમજ ગહન વિષય ભરેલેા છે, ભાષાંતર કરવામાં લખાણની ઉત્તમ શૈલી વાપરવા સાથે ઉપર જણાવવા પ્રમાણે ટીકાના ભાષાંતર ઉપરાંત છુટનેટ ( ટીપ્પણી ) યંત્રા, આકૃતિએ તેમજ ખાસ પિરશિષ્ટો આપી વિને એક દ્રવ્યાનુયોગના અમૂલ્ય ગ્રન્થનું સમર્પણુ કર્યું છે.
પંચમાંગ શ્રી ભગવતી સૂત્રના પાંચમા શતકના સાતમા ઉદ્દેશામાં પુગલ વર્ણનના પ્રસંગે નવાંગીવૃત્તિકાર શ્રી અભયદૈવ ગ્રંથકાર તેમજ સૂરિ મહારાજાએ પૂર્વાચાર્ય વિરચિત પરમાણુ ખડ કૃતિકાર. છત્રીશીની ગાથાએ ઘણીજ ઉપયાગી હાઇ પ્રક્ષેપ કર્યો
છે. તે મુજબ તેવાજ વનના પ્રસ ંગે આઠમા ઉદ્દેશામાં પૂર્વાચાર્ય વિરચિત પુદ્ગલ ઇન્નીશી સંબંધી ગાથાઓને દાખલ કરી છે. આઠમા શતકના નવમા ઉદ્દેશામાં પ્રયાગઅન્ય વર્ણન પ્રસંગે એજ શ્રીમાન વૃત્તિકાર મહર્ષિએ પૂર્વાચાય વરચિત અન્ત્રત્રીશી સંબંધી છત્રીશ ગાથાએ ટીકા-માં દાખલ કરેલ છે. અને અગીયારમા શતકના દેશમા ઉદ્દેશામાં નિગોદસંબંધી વિચાર ચાલતાં પ્રાસંગિક નિગેાદ છત્રીશી પ્રકરણની રચના કરનાર પણ એજ પૂર્વાચાર્યા મહારાજા છે. અર્થાત્ ચારે છત્રીશીના મૂલકાર કોઈ મહાન સમ તત્ત્વવેત્તા પૂર્વાચાર્યાં મહારાજા છે, કે જેઓની રચેલી ગાથાએના ઉપયોગ કરવા નવાંગીવૃત્તિકાર શ્રીમાન્ અભયદેવસૂરિજી મહારાજાને પણ ઉચિત સમજાયા છે. તે મૂલકાર મર્ષિનું નામ યશ્ચિત્ત અપ્રસિદ્ધ છે, તેા પણ તે શ્રીમની આ ચારે છત્રીશી સબંધી કૃતિ તેઓમાં વતી અપૂર્વ વિદ્વત્તાના ચોક્કસ ખ્યાલ આપે છે. અને તે ત્રીશીએની ગાથાને ટીકામાંથી પૃથક્ ઉપરીને તેના ઉપર વૃત્તિ–ટીકા રચનાર શ્રીમાન રત્નસિ’હસૂરિજી મહારાજ તેમજ પૂજ્ય શ્રી વાનરષિગણીજી મહારાજ છે. ગ્રંથકાર તેમજ વૃત્તિકાર મહાનુભાવાના પરિચય અન્ય સ્થાનેથી જાણવા પ્રયત્ન કરવા જરૂરી છે.
એ પ્રમાણે મૂલકાર શ્રીમાન પૂર્વાચાય મહારાજા, સંગ્રહકાર પૂજ્ય