________________
જૈન સાધુઓએ પૂર્વે વિહાર કર્યો ન હોય તેવા દૂરના પ્રદેશોમાં એમણે વિહાર કર્યો. બિહાર અને ઝારખંડના પછાત, અવિકસિત અને આદિવાસીઓથી ભરેલા પ્રદેશમાં પોતાની સેવા પ્રવૃત્તિનો અહાલેક જગાવ્યો. પૂ. શ્રી જયંતમુનિજીને આદિવાસીઓ ‘બાબાને નામે બોલાવતા હતા. આ બાબા આ પ્રજાના સંસ્કારદાતા માર્ગદર્શક બની રહ્યા. બિહારના કારમાં દુષ્કાળ સમયે એમણે અનેકને જીવતદાન આપ્યું. બેલચંપાના “અહિંસા નિકેતન' દ્વારા પ્રચંડ સામાજિક ક્રાંતિ કરી. અજ્ઞાન અને અંધશ્રદ્ધામાં ઘેરાયેલા આદિવાસી સમાજ માટે નેત્રશિબિરોનું આયોજન કરીને હજારો માનવીઓને પુનઃ નેત્રજ્યોતિનું દાન કર્યું, એ જ રીતે ઝારખંડમાં આવેલા પેટરબાર વિસ્તારમાં માનવસેવાનો મહાયજ્ઞ કર્યો. ધર્મ, રાષ્ટ્ર કે સંપ્રદાયના ભેદભાવ વિના એમણે આંખની હૉસ્પિટલનો પાયો નાંખ્યો અને એનું નામ રાખ્યું ‘પૂ. તપસ્વી જગજીવનજી મહારાજ નેત્ર ચિકિત્સાલય'.
વિહારને કારણે આ વિસ્તારના આદિવાસી સમાજની રગેરગથી મુનિશ્રી પરિચિત હતા. દારૂના નશામાં ડૂબેલા સમાજને એમણે નશામુક્ત કર્યો. નાની-નાની વાતમાં અંદરોઅંદર ઝઘડી પડતા આદિવાસીઓને સંપ અને સંગઠનના પાઠ શીખવ્યા. મુનિરાજોએ નિશાળો અને ઉદ્યોગો સ્થાપવાની પ્રેરણા આપી. આમ આદિવાસી માનવી તનથી મજબૂત બને, મનથી વ્યસનમુક્ત રહીને સારા વિચાર કરે. વળી એમનાં સ્વાવલંબી કેન્દ્રોમાં કામ કરીને આર્થિક રીતે પણ પગભર બને એવી ભાવના રાખી. એ રીતે આ વિસ્તારની અને આ સમાજની સર્વતોમુખી ઉન્નતિ માટે અથાગ પુરુષાર્થ કર્યો. પૂ. મુનિરાજશ્રીની ગો-દાનની યોજના પણ એટલી જ અનોખી છે.
આ ગ્રંથના વાચન દ્વારા સાધુતા અને માનવતા બંનેના શિખર પર બિરાજેલા મુનિરાજશ્રીના જીવનકાર્યને વંદન કરીને પાવન બનીએ છીએ. એમના જીવનના પ્રસંગો એટલા રોમાંચક રીતે શ્રી હર્ષદભાઈ દોશી દ્વારા આલેખાયા છે કે તેને સહુ કોઈ હોંશે હોંશે વાંચશે. એમની સેવા પ્રવૃત્તિએ જૈન સમાજમાં આગવો ચીલો પાડ્યો છે અને સ્વાભાવિક રીતે જ મન થાય કે મુનિરાજશ્રીના જીવનનો ઉત્તરાર્ધ મળે તો આપણે કેટલા બધા ન્યાલ થઈ જઈએ !
આ ગ્રંથ દ્વારા ઉત્કૃષ્ટ જ્ઞાન, અનુપમ સેવા અને અગાધ કારુણ્યના ત્રિવેણી સંગમને આરે ઊભા રહીને આપણે મુનિરાજશ્રીના જીવનના અમૃતજળનું પાન કરીએ. તા. ૨૯-૩-૨૦૦૬
- ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ
XIV
