________________
જવાનાં અને અહિંસક લડત મારી જવાની. રેલવે, ટપાલ એ બધું તોડવા ફોડવાની વાત અહિંસક માટે છેલ્લામાં છેલ્લું સાધન છે. જેમ આગ લાગ્યા પછી શરીરને બચાવવાનો કોઈ જ માર્ગ ન રહે ત્યારે જ આપણે કપડાંનો નાશ કરીએ છીએ. આ અંના અગ્રલેખમાં જે ઉપાયો બતાવ્યા છે, તે બધાનો અમલ કર્યા પછી ન છૂટકે આ ઉપાયો લેવામાં આવે તો જ અહિંસા, સચ્ચાઈ અને બહાદુરીનો સુમેળ પડી શકે. બાકી પ્રથમથી જ જો રેલવે, ટપાલ તોડવા ફોડવાનું કામ ટોળાંઓના હાથમાં આવી પડે તો મેં અગ્રલેખમાં કહ્યું છે તેમ જાઠ, હિંસા અને કાયરતાનો સંભવ સહેજે ઊભો થવાનો જ. ઉત્તરરૂપે આટલા લખાણ સાથે આ અંકનો અગ્રલેખ ચિંતન સાથે વાંચવા ભલામણ કરું છું. વિશ્વવાત્સલ્ય : ૧-૨-૧૯૪૮.
પ્રશ્નોત્તરી : ૩: પ્ર. એક વિચારક લેખાતા જૈન ભાઈ પોતાના ચાર પ્રશ્નોમાં એક જ વાત પર ભાર મૂક્તાં નીચેની મતલબનું પુછાવે છે : "આપને નથી લાગતું કે વધતા જતા કાર્યપ્રદેશને પહોંચી વળવા માટે ઝડપી વાહનની જરૂરિયાત આપને સારુ ઊભી થઈ ગઈ છે? સ્વર્ગસ્થ પૂ. આત્મારામજી મહારાજ ઉ આચાર્ય વિજયાનંદસૂરી શાસન પ્રચારાર્થે વાહનનો આશ્રય લઈ વિદેશ જવા તૈયાર થઈ ગયા હતા. વગેરે."
મારી જાણમાં નથી કે વિજયાનંદસૂરિ વિષે આગબોટ કે આગગાડીના પ્રવાસની કે વિદેશ જવાની વાત ઊભી થઈ હોય. શ્રી. વીરચંદભાઈને અમેરિકા મોક્લવામાં તથા વિદેશી વિદ્વાનો સાથે સંપર્ક ધરાવવામાં તેઓ સંપૂર્ણપણે ખંતપૂર્વક રસ લેતા. એટલું જ હું જાણું છું. કોઈ જૈન કે જૈનેતર કહેવાતી વ્યકિતના અનુકરણથી નહિ, પણ મારા મન સાથે જે પ્રશ્નો આવી ગયા છે, અને આવી રહ્યા છે, તે અંગે હું અહીં જણાવીશ. કોણ જાણે શાથી પણ મને ભિક્ષાચરી અને પાદવિહાર એ બન્ને અંગો પરત્વે ખૂબ જ હાર્દિક પ્રેમ છે, અને લોકસંપર્કમાં મને એ બે અંગોએ અપાર મદદ કરી છે. વિદેશ જવાનો પ્રશ્ન હું ન ભૂલતો હોઉં તો અવધાનશકિતના ગર્વમાંથી મને ઊઠયો હતો. ખરો, પરંતુ એ થોડા વખત પછી પાયાદાર ન હોવાને કારણે શમી ગયો હતો. આફ્રિકા અને બર્મામાં મને ખેંચી જવા કેટલાંક ભાઈબેનોએ ઈચ્છા પ્રગટ કરી હતી ખરી. મને આજસુધી લાગ્યાં કર્યું છે કે પ્રચાર માટે જ આવું કંઈ કરવાની જરૂર નથી. આચરણનું એક નાના ક્ષેત્રમાં પણ રહેતું બળ ચોમેર પ્રચાર પામી જાય છે. ભાલ નળ -કાંઠાના ક્ષેત્રને મેં એ જ દષ્ટિએ પ્રયોગભૂમિ વર્ષોથી બનાવી છે. કદી આત્મવિકાસ અને કહેવાતી જનસેવા વચ્ચે મને ભેદ લાગ્યો જ નથી. મહાત્માજીના અવસાન પ્રશ્નોત્તરી
૧૬૧
