________________ 50 પરિચય પુસ્તિકા (સામયિક) -1415 જૈન સાહિત્ય સંશોધક સમિતિ દ્વારા મુનિજીનાં સંપાદિત પુસ્તકોની યાદી પુસ્તિકાના અંતમાં મૂકી છે. આપણે એ પણ જોયું કે ઈ. સ. ૧૯૨૫માં જર્મન વિદ્વાન ડૉ. શુબિંગ ભારત આવ્યા ત્યારે મુનિજીને વિદ્યાપીઠમાં મળેલા. ગુજરાત પુરાતત્ત્વ મંદિર તેમ જ વિદ્ધમંડળીનાં કાર્યો વિશે તેમણે નોંધ કરેલી. એમણે મુનિજીને જર્મની જવાનું આમંત્રણ આપેલું. ઈ. સ. ૧૯૨૮માં મહાત્મા ગાંધીજીની અનુમતિ લઈને મુનિજી મે માસમાં મુંબઈથી સ્ટીમર દ્વારા પેરિસ થઈને લંડન ગયા. જો કે મહાત્મા ગાંધીએ વિદ્યાપીઠની પુનરચના કરી ને પ્રતિજ્ઞાપત્ર ભરવાનું ફરજિયાત કર્યું. એમાં એમણે વિદ્યાપીઠ સંદર્ભે કહ્યું કે, કેવળ અહિંસાથી જ ભારત સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરી શકાશે. મુનિજી બંધનો પ્રત્યે વિદ્રોહી હતા, તેથી વિદ્યાપીઠની સેવાઓથી મુક્ત થવા જ માગતા હતા. તેઓ લંડન દોઢ વર્ષ રહ્યા. ત્યાંથી એમણે શ્રી મોહનલાલ દલીચંદ દેસાઈ પર પત્રો લખ્યા. જે જૈનયુગમાં જૂન, ૨૮થી ડિસે. '૮૮ના અંકોમાં પ્રગટ થયા છે, એનું સંપાદન ટૂંક સમયમાં બહાર પડશે. જર્મનીમાં મુનિજી વિવિધ વિશ્વવિદ્યાલયોમાં પ્રાચ્ય વિદ્યાના વિદ્વાનોને મળ્યા. મુનિજીને લાગ્યું કે ભારત સંબંધી વિચારવિનિમિય માટે એકાદ કેન્દ્રની જરૂરિયાત છે, તેથી તેમણે ભારત-જર્મની વચ્ચે મિત્રતા વધારવા રાષ્ટ્રીય ભાવનાયુક્ત મુસ્લિમ મિત્રની સહાયતા લઈને હિંદુસ્તાન હાઉસ' સંસ્થાનની સ્થાપના કરી. એનું ઉદ્ઘાટન 24 ઑગસ્ટ, ૧૯૨૮ના રોજ શ્રી શિવપ્રસાદ ગુપ્તાને વરદ્હસ્તે થયું.
