________________
૯૬
પુણ્યતત્વ
ઘાત અર્થમાં કહી શકાય એમ લાગે છે. માટે એ અર્થથી પણ પરાઘાત નામકર્મ કહેવાય છે.
આ કર્મનો બંધ પર્યાપ્ત નામકર્મ બંધાય તેની સાથે એકથી આઠમાના છઠ્ઠા ભાગ સુધી બંધાય અને તેરમા ગુણસ્થાનક સુધી ઉદયમાં હોય છે.
ઉચ્છવાસ નામકર્મ :- જે કર્મના ઉદયથી જગતમાં રહેલ શ્વાસોચ્છવાસ વર્ગણાના પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને ઉચ્છવાસ અને નિઃશ્વાસરૂપે પરિણમાવી વિસર્જન કરવા તે અથવા ઉચ્છવાસ નિઃશ્વાસ લેવો તે ઉચ્છવાસ નામકર્મ કહેવાય છે. જીવોને ઉચ્છવાસ લબ્ધિ ઉચ્છવાસ નામકર્મથી પેદા થાય છે. એટલે સાધ્ય છે અને જે શક્તિ વડે ઉચ્છવાસનો વ્યાપાર થાય તે ઉચ્છવાસ પર્યાપ્તિથી સાધ્ય છે. આ કર્મનો બંધ પર્યાપ્ત નામકર્મની સાથે પહેલા ગુણસ્થાનકથી આઠમા ગુણસ્થાનકના છ ભાગ સુધી અને ઉદય તેરમા ગુણસ્થાનક સુધી હોય છે. આવપ નામમાં
માત્ર સૂર્યના વિમાનમાં રહેલા પૃથ્વીકાયના જીવોને વિષે આ
નામકર્મનો ઉદય હોય છે. તે સિવાય બીજા કોઇને એનો ઉદય હોતો નથી. જેનું શરીર શીત સ્પર્શવાળું છતાં ઉષ્ણ પ્રકાશરૂપ તાપને કરે એટલે એના કિરણો જેમ જેમ દૂર ફેંકાય તેમ તેમ ગરમી વધે છે, અર્થાત્ તાપને આપે છે તે આતપ નામકર્મ કહેવાય છે.
આથી સૂર્યના વિમાનની જેમ જેમ નજીક જઇએ તેમ તેમ ગરમી ઓછી થતી જાય છે એટલે શીતતા પ્રાપ્ત થતી જાય છે. એ સૂર્યનું વિમાન ગોળ હોય છે તેમાં પૃથ્વીકાયના અસંખ્યાતા જીવોનો સમુદાય રહેલો હોય છે. અગ્નિમાં એટલે તેઉકાયમાં એ જીવોનું શરીર ઉષ્ણ સ્પર્શ નામકર્મના ઉદયવાળું જ સ્વાભાવિક રીતે રહેલું હોય છે માટે તે સદા
