Prasharamrati Prakaranam

Author(s): Umaswati, Umaswami, Haribhadrasuri, Anandsagarsuri, Sagaranandsuri
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra

Page 20

19
सभाष्यतत्त्वार्थे-१-३ निसर्ग-अभिगम, १-१३ मतिः, १-१५ अवग्रह-ईहा-अपायोधारणा, १-२० श्रुत०, १-३५ नयाः, ७-८ हिंसा, ७-१२ इच्छा, ८-१० क्रोधः-मानः-मायालोभो, ९-६ क्षमा, ९-२२ आलोचनं-विवेको-व्युत्सर्ग-छेदः उपस्थापनं, ९-२५ अथोपदेशो स्वोपज्ञतत्त्वार्थसूत्रभाष्यकर्तृभिः (श्रीउमास्वातिवाचकैः) एव कृतमेतत्प्रकरणमित्येतत् निम्नोल्लिखितसमानपदार्थवाक्यात् सुकरमूहितुंतत्त्वार्थसूत्रम् ।
प्रशमरतिः सू. २ तत्त्वार्थश्रद्धानं सम्यग्दर्शनं एतेष्वध्यवसायो योऽर्थेषु विनिश्चयेन तत्त्वमिति सू. ३ तन्निसर्गादधिगमाद् वा सम्यग्दर्शमेतत्तु तन्निसर्गादधिगमाद्वा ॥२२२।। निसर्गः-अधिगमः
शिक्षाऽऽगमोपदेशश्रवणान्येकाथिकान्यधिगमस्य ।
एकार्थः (र्थे) परिणामो भवति निसर्गः स्वभावश्च ॥२२३।। सू. १ एकतराभावेऽपि तास्वेकतराभावेऽपि मोक्षमार्गोऽप्यसिद्धिकरः ॥२३०॥
पूर्वद्वयसम्पद्यपि तेषां भजनीयमुत्तरं भवति ।
पूर्वद्वयलाभः पुनरुत्तरलाभे भवति सिद्धः ॥२३१।। सू. ११ आद्ये प्रत्यक्ष० १२ ज्ञानमथ पञ्चभेदं तत् प्रत्यक्षं परोक्षं च ॥२२४।।
तत्र परोक्षं द्विविधं श्रुतमाभिनिबोधिकं च विज्ञेयम् ।
| प्रत्यक्षं त्ववधिमन:पर्यायौ केवलं चेति ॥२२५।। ८-६ विस्तराधिगमः ७विस्तरेणाधिगमः
एषामुत्तरभेदविषयादिभिर्भवति विस्तराधिगमः। ॥२२६।। सू. ३१ एकादीनि
० एकादीन्येकस्मिन् भाज्यानि त्वाचतुर्थ्य इति ॥२२६।। भा० सम्यग्दृष्टेनिं०
सम्यग्दृष्टेर्ज्ञानं सम्यग्ज्ञानमिति नियमत: सिद्धम् ।
आद्यत्रयमज्ञानमपि भवति मिथ्यात्वसंयक्तम ॥२२७|| २-८ उपयोगो०
सामान्यं खलु लक्षणमुपयोगो भवति सर्वजीवानाम् । ९ अष्टचतुर्भेदः
साकारोऽनाकारश्च सोऽष्टभेदश्चतुर्धा च ॥१९४।।
तत्राधोमुखमल्लकसंस्थानं वर्णयन्त्यधोलोकम् । ३-६ सुप्रतिष्ठकवज्रा० स्थालमिव च तिर्यग्लोकमूर्ध्वमथ मल्लकसमुद्गम् ।।२२१।। (वृत्तौ-अमुनैव सूरिणा सप्तविधोऽधोलोकस्तिर्यग्लोको भवत्यनेकविधः । प्रकरणान्तरेऽभिहितः तत्रा०) पञ्चदशविधानः पुनरूर्ध्वलोकः समासेन ॥२१२॥ १-५-१९-२४ उत्पादविगमनित्यत्वलक्षणं यत्तदस्ति सर्वमपि ।
सदसद् वा भवतीत्यन्यथाऽपितानर्पितविशेषात् ॥२०४।।