________________
: શ્રી મુનિ પતિ ચરિત્ર રાત્રિએ જ્યારે તે નિદ્રા લે છે ત્યારે તેનાં નેત્ર આડાં પડલ વળી જાય છે, તેથી તે દેખી શકતી નથી. જે તે પડલ નાશ ન પામે તે તે દેખી ન શકવાને લીધે હિંસા પણ કરી શકે નહીં, પરંતુ સવારે માખીઓ તેનાં નેત્ર બંધ જાણીને તે નેત્ર ઉપર વળેલા પડેલે ખાઈ જાય છે, તેથી તે દેખતી થયેલી ગોળી પોતાની ઉપર ઉપકાર કરનાર માખીઓનું જ ભક્ષણ કરે છે. તેમ હે મુનિ ! તમે પણ ઉપકારને બદલે અપકાર કરનાર ગળીની સરખા છે; કેમકે મેં તમને અનેક ઉપચાર કરીને સાજા કર્યા અને મારા ઘરે રાખ્યા; તેના બદલામાં તમે મારા દ્રવ્યનું જ હરણ કર્યું. ત્યારે મુનિએ કહ્યું – શ્રેષ્ઠિન ! તું જિનવચનને જ્ઞાતા થઇને આવાં અગ્ય વચન કેમ બેલે છે? જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રના ધારણહાર મુનિએ કદાપિ એવું કૃત્ય કરે નહીં; માટે વિવેકવંત મનુષ્ય ચાર પ્રકારના બુદ્ધિવંત એવા મંત્રીશ્વરની પેઠે વિચાર કરીને બોલવું. વિચાર કર્યા વિના કયારે પણ બેલવું નહીં. ત્યારે કુંચિકે પૂછયુ-તે મંત્રીશ્વર કેણ હતું?”
૧૮. બુદ્ધિવંત મંત્રી કથા. મુનિએ કહ્યું –“ચંપાનગરીને વિષે ધનપાળ નામે કોઈ દરિદ્રી શેઠ રહેતું હતું. તે જ નગરીમાં બીજે ધનદત્ત નામે મહા ધનવંત શેઠ રહેતે હતે. ધન પાળને ધનશ્રી નામની અને ધનદત્તને કનકશ્રી નામની પુત્રી હતી. તે બંનેને પરસ્પર ગાઢ પ્રીતિ હતી. એકદા તે બંને
