________________
૩૮ માત્ર ત્યાંથી ગાયના દૂધ જેવી રૂધિરની ધારા ઝરતી હતી. સર્ષે વિચાર્યું કે –“હું જેના સામે દૃષ્ટિ કર્યું તેને પણ બાળીને ભસ્મ કરી નાખ્યું છું, પણ આને તે ડંખ મારવા છતાં સફેદ રૂધિર નીકળ્યું! વળી મારા એકજ ડંખથી ગમે તે બલિષ્ટ માણસ પણ ચક્કર ખાઈને પડી જઈ મરણને શરણ થાય; પણ આ તે ઘણા ડંખ મારવા છતાં વ્યાકુળતા રહિત સ્થિર ઊભા છે! ” આ પ્રમાણે વિસ્મય પામેલ તે સર્પ પ્રભુ સામે જોઈ રહ્યો પ્રભુની શાન્ત મુદ્રા જોઈ તેના કોપી નેત્રમાં શાન્તિ પ્રસરી જ્યારે તે કંઈક શાન્ત થયે ત્યારે પ્રભુ બેલ્યા કે “બુજઝ બુજઝ ચંડકોશીઆ હે ચંડકૌશિક સમજ સમજ” આ પ્રમાણે પ્રભુના અમૃત સમાન વચન સાંભળી પ્રભુની શાન્ત મુદ્રા અને પર્વત સમાન ધીરતા દેખી ઉહાપોહ કરતાં તે સર્પને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. પોતે કરેલા અપરાધને પશ્ચાતાપ કરતે તે સર્પ તુરત પાછા હઠી ગયે, અને પ્રભુને ત્રણ પ્રદક્ષિક્ષા દઈ, “અહો ! કરૂણાસમુદ્ર ભગવંતે મને દુર્ગતિરૂપી કૂવામાં પડતે બચાવ્યા.” ઈત્યાદિ શુભ ભાવના ભાવતા તે સર્વે તેજ વખતે અનશન લઈ લીધું. વિષ વડે ભંયકર એવી મારી દષ્ટિ કેઈ ઉપર ન પડે. ” એમ વિચારીને તે સર્પ પિતાનું મસ્તક બિલમાં રાખી સ્થિર રહ્યો. આવી રીતે તે સર્પને સ્થિર દેખી, તે માર્ગે થઈને ઘી, દૂધ વગેરે વેચવા જતી સ્ત્રીઓએ નાગરાજને સંતુષ્ટ થયેલે જાણી, ઘી, દૂધ વગેરેથી તેની ભકિતપૂર્વક પૂજા કરી. સ્ત્રીઓએ તે સર્પને શરીર પર પડેલા ઘીની સુગંધીથી ત્યાં કીડીઓ એકઠી થઈ ગઈ, અને સર્પને તીક્ષણ ચટકા ભરવા લાગી. છતાં પણ પ્રતિબોધ થઈ શુભ ધ્યાનમાં આરૂઢ થઈ નિશ્ચલ રહેલે તે સર્પ જરા પણ ચલાયમાન થયે નહિં. આવી રીતે અતિશય વેદના થવા છતાં પિતાના પોપની નિન્દા કરતા અને શુભ ભાવના ભાવતો જતે, પ્રભુની દષ્ટિરૂપી અમૃતવૃષ્ટિવડે સિંચાયેલે તે ચંડકૌશિક સર્પ એક પખવાડીયે મૃત્યુ પામી સહસ્ત્રાર દેવલોકમાં દેવ થયે.
