________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
૮૯
શ્રદ્ધા માપવાનું મીટર
પોતાપણું કરવું એ આત્માનો સ્વભાવ છે. પરપદાર્થમાં પોતાપણું કરવું એ મિથ્યાદર્શન તથા નિજાત્મામાં પોતાપણું કરવું એ સમ્યગ્દર્શન છે. સમ્યગ્દર્શન તથા મિથ્યાદર્શન બંને પર્યાયોનું ત્રિકાળી ઉપાદાન કારણ શ્રદ્ધા ગુણ છે. જીવની શ્રદ્ધા ગુણની પર્યાય ક્યા વિષયમાં પોતાપણું કરી રહી છે, તેને માપીને પરથી વિરક્ત થવાનો પુરૂષાર્થ કરવો જોઈએ. જ્ઞાની કહે છે કે જ્ઞાનની અદાલતમાં શ્રદ્ધાને ઉભી રાખીને પૂછો કે તે કોના તરફ છે?
અસંતોષની ભાવના જેટલી બની રહે તેટલું પોતાપણું વધુ, પરંતુ જ્યાં સંતોષ થઈ જાય છે ત્યાં પછી પોતાપણું પણ સમાપ્ત થઈ જાય છે. તાજમહેલનું દર્શન કરતા ધરાઈ જઈએ છીએ પણ પોતાના ઘરનું દર્શન કરતા કદી ધરવ થતો નથી. જીવને જ્યાં પોતાપણું હોય ત્યાં સંતોષ ન થાય.
જ્યારે કોઈ પ્રેમી તેની પ્રેમિકાને મળવા જાય ત્યાં અડધો કલાક પૂરો થાય અને પ્રેમિકા કહે કે મારે પાછા જવું છે, ત્યારે પ્રેમી કહે છે કે હજુ બેસ, હજુ બેસ. આમ, પ્રેમીને સંતોષ જ થતો નથી, તેના પરથી એ નિશ્ચિત થાય છે કે પ્રેમીને પ્રેમિકા પ્રત્યે અટલ પોતાપણું છે.
જ્યાં પોતાપણું હોય છે, ત્યાં સર્વસ્વ સમર્પણનો ભાવ હોય છે. તાજમહેલના સમારકામની જરૂર ઊભી થતા ફાળો આપવાનો આવે તો ફાળો આપવામાં હિચકચાટ છે. પરંતુ પોતાના ઘરના સમારકામની વાતમાં સો રૂપિયાની જગ્યાએ પાંચસો રૂપિયા ખરચવામાં પાછી પાની કરતા નથી. કેમ કે ઘરને પોતાનું માન્યું છે. જો કે આત્મા પાસે એક વસ્તુ છે કે જે આત્મા પોતે આત્માને સમર્પિત કરી શકે એમ છે.
