________________
૮૨ઃ જૈનમાર્ગની પિછાણ
દ્રોત પરિમિત ક્ષેત્રો અને સ્કૂલ દ્રવ્યને પ્રકાશે છે અને તે સૂર્ય, ચન્દ્ર, મણિ, વિદ્યુત, દીપ અને અગ્નિ આદિ બાહ્ય વસ્તુઓ વડે થાય છે. આ ભાદ્યોત અપરિમિત ક્ષેત્ર એટલે લોકાલોકને અને તેમાં રહેલાં સર્વ દ્રવ્ય અને તેના સર્વ પર્યાયને પ્રકાશે છે અને તે કેવળજ્ઞાન રૂપી આંતરતિ વડે થાય છે. કેવળજ્ઞાન રૂપી અત્યંતર જોતિ કાલકને પ્રકાશે છે, તથા તે લેકમાં રહેલ સર્વ સારભૂત જગહિતકારક ભાવધર્મને પણ પ્રકાશે છે. તેથી તીર્થકર ધર્મ–તીર્થકર પણ કહેવાય છે.
ભાવધર્મ બે પ્રકાર છે. એક શ્રુતસ્વરૂપ અને બીજે ચારિત્રસ્વરૂપ. શ્રુતધર્મ શાસ્ત્રસ્વાધ્યાયાદિરૂપ છે. અને ચારિત્રધમ ક્ષાત્યાદિ (ક્ષમા, માર્દવ, આર્જવ, સંતેષાદિ) ધર્મના પાલન સ્વરૂપ છે. તીર્થકરે જેમ લોકેદ્યોતકર અને ધર્મતીર્થકર છે. તેમ જિન, અરિહંત અને કેવળી પણ છે.
જિન એટલે કેધ, માન, માયા, લેભાદિને જીતનારા. અરિહંત એટલે ભાવ-અરિ (રાગદ્વેષાદિ) અને કરજ (જ્ઞાનાવરણાદિ અષ્ટવિધ)ને હણનારા, કેવળી એટલે કેવળજ્ઞાન અને કેવલદર્શનને પામેલા. જિન, કેવલી અને અરિહંત હોવાથી સદેવમનુજાસુરને પૂજનીય અથવા સુરાસુર મનુષ્યોને સેવનીય છે. વૈમાનિક-જ્યોતિષ નિકાયમાં વસતા દેને, ભવનપતિ-વ્યંતર નિકાયમાં વસતા અસુરેને તથા અઢી દ્વીપ અને બે સમુદ્રમાં વસતા નર-વિદ્યાધરને કીર્તનીય છે. જેમણે જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ અને વિનયાદિ, હિતકર, સુખકર, ગુણકર, અભયકર અને નિવૃત્તિકર પદાર્થોને
