________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
9.
સદીની આસપાસ ખંધાયેલાં પરંતુ વાર વારના જીર્ણોદ્ધધારતા કારણે તેનાં મૂળ સ્વરુપે આજે ભાગ્યેજ જળવાયા છેલ્લા ૩૦૦-૪૦૦ વર્ષોંમાં થયેલું કામ પૂરેપૂરું જળવાયુ છે અને જે કાઈ મદિરા છે તે જૈન કળા અને સ્થાપત્યના અણુમાલ વારસા સમાન છે. શેત્રુંજય પરનાં મ ંદિર-જિનભવનેાનુ નિર્માણુ પશ્ચિમભારતની સાલકી અને અનુસેાલ કીકાલીન ‘મારુ-ગુજર' શૈલીમાં થયેલું છે. વિશેષમાં જૈન શ્રેષ્ઠીએ અને મહાજનેાએ વારવાર અહીં પૈસાની વર્ષા કરી કોઈકને કોઈક મદિરા વગેરે ઊભા કર્યું જ રાખ્યાં છે
શત્રુંજયની તળેટીમાં આવેલ પાલીતાણા ગામ પણ પ્રાચીન છે જેનું નામકરણ ઈસ્વીસનના આરંભકાળની સદીએ આસપાસ થઈ ગયેલા જૈનાચાર્ય પાદલિપ્તસૂરિના નામ પરથી પડયુ· àાય તેમ જણાય છે. ૧૨મી સદીમાં કુમારપાળના મંત્રી વાગભટ્ટ તળેટીની પાસે
'
' કુમારપુર નામનુ ગામ વસાવી તેમાં કુમારપાળના પિતા ત્રિભુવન પાળતા નામ પરથી ત્રિભુવન વિહાર નામનું જિનાલય બનાવી પાર્શ્વનાથ જિનની પ્રતિષ્ઠા કરાવેલી. આજે પાલીતાણા ગામમાં તળેટીમાં પણ અનેક મદિરા છે; જેમાં આયનામ દિર મુખ્ય છે. અહીં તળેટી પાસે પણ ભગવાનની દેરીએ પાદુકાઓ વગેરે છે. ગામથી તળેટી સુધીનેા રસ્તા ધર્મશાળા, મદીરા, ઉપાશ્રયાથી છવાયેલા છે. તળેટીથી ઉપર જવા માટે ૧/૧-૨ કલાકના રસ્તા છે અને પગથિયાં છે ત્યાં પણ મામાં કુમાર કુંડ, ભરતચક્રીનાં પગલાં, હીગળાજના હડા, શ્રી પાર્શ્વનાથનાં પગલાં, પદ્માવતીની દેરી હીરાબાઈના કુંડ વગેરે અનેક દેરીઓ કુંડા પાદુકા જેવાં નાનાં-નાનાં તીર્થા આવે છે. ત્યારબાદ હનુમાન દ્વાર આવે છે ત્યાંથી શત્રુ જયના મદિરા પ્રતિ જવા માટે એ માગ પડે છે. એક મા મુખ્ય ટ્રેક ૐ આદીશ્વરની ટૂંક તરફ જાય છે જયારે બીજો માર્ગ નવટૂંકા પ્રતિ જાય છે તે આગળ જતા એક ખીજા સાથે ભળી જાય છે
'
શેત્રુ‘યજી શિખર ઉત્તર દક્ષિણ બે પટ્ટીઓમાં વહેંચાયલું છે. તે પટ્ટી વચ્ચેની ખીણમાં જુદી જુદી કિલ્લેબધી કરીને મ ંદિરો અંદર બાંધેલાં છે. આદીશ્વર ભગવાનનું મ ંદિર એ મુખ્ય તે તમામ મ`દિશમાં વિશાળ છે, તે ટ્રંક પૂર્વે` રામપાળ ને પછી વાધપાળ જેવા દરવાળ આવે છે. અંદરકુડા પણુ છે. એક માન્યતા મુજમ્ આદીશ્વર ભગવાનનું મ ંદિર પ્રાચીનતમ ને પ્રથમ ખવાયેલ મ`દિર છે જે ભરતરાજાએ બંધાવેલ અને તેના વારંવાર છÍધાર જુદા જુદા સમયે થયેલ છે. સુંદરકલા કાતરણીવાળા ભવ્ય મંદિરમાં મૂળમદિર અને ગુઢમંડપ સેાલંકીયુગની મારુ
For Private and Personal Use Only
૧૭
