Book Title: Ek Bija ne Samajie
Author(s): Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
View full book text
________________
પણ કશુંક એવું હોઈ શકે છે. કોઈ સમસ્યા કે જેનો જવાબ ત્યાં ના હોય. તો કહે છે કે, હું આપની હદીસને અનુસરીશ. હદીસમાંથી ઉકેલ ના મળે તો ? કહે હું, શરીઅતને અનુસરીશ. અને શરીઅતમાંથી ન મળે તો ? તો કહે કે હું મારી જાત સાથે સંવાદ કરીશ, હું મારા અંતરઆત્માને પૂછીશ, મારી કૉમનસૅન્સનો ઉપયોગ કરીશ અને પછી અમલ કરીશ. ત્યારે પયગંબર કહે છે કે હવે તું આમાં પાસ. જ્યારે આ એક જ દાખલો એટલું બધું કહી જાય છે કે, ઈસ્લામમાં ઈજ્જોાદ છે "ઈન્ડીવીઝ્યુલ થીંન્કીંગ” ઈસ્લામમાં ક્યાંય એમ કહ્યું નથી કે માણસે પોતાની સ્વતંત્ર બુદ્ધિમત્તાનો અંત આણી દેવો, કદી કોઈપણ બાબતમાં સંશય કરવો જ નહીં કોઈપણ બાબતમાં ચર્ચા કરવી જ નહીં. આવું હર્ડ ઍન્ડ ફાસ્ટ કશું છે જ નહીં બલકે ખુલ્લો ધર્મ છે અને કુરાનના અર્થઘટન પણ અનેક જાતના થયેલા છે. મૌલાના આઝાદનું કુરાન આપણે વાંચીએ તો એમાં આપણને કેટલા બધા અર્થઘટનો ઉદારમતવાદી મળે. અંગ્રેજીમાં પીકથોલનું, ફ્રાંસમાં રોડીન્સને લખેલું છે. જાતજાતના અભ્યાસ થયા છે એ બધા આપણે જોઈએ ત્યારે આપણને એમ લાગે કે ઈસ્લામનું જે ચિત્ર આપણી સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવે છે એ ચિત્ર નથી, અને સર્વાશે સાચું પણ નથી. તો પછી થાય છે શું ? મુશ્કેલી સર્વાંગી ત્યાંથી જ સર્જાય છે કે જે આમાં સાંપ્રદાયિકો છે, સામેના પક્ષના એ લોકો આ જ વાતને પકડે છે. જે વાત શાહીઈમામ કહે કે બીજા સંકુચિત મૌલવી કહે અને આ લોકો હથિયાર તરીકે આગળ લે અને લોકો સમક્ષ રજૂ કરે કે જુઓ, આ મુસલમાનો એટલે આ. ઈસ્લામ એટલે આ, આ તો બંધિયાર ધર્મ છે. અને આમાં તો તલવાર લઈને ફ્લાવો થયો છે.
એક વખત પોરબંદરમાં હતો ત્યારે પહેલી વખત લેખ લખ્યો, "કેરેવાન નામનું ઈગ્લીંશ છાપું આવે છે એમાં. તો એક મૌલવી મારી સામે લડવા આવ્યા. મને કહે કે 'તમે કુરાન વાંચ્યું છે ?' તો મેં કહ્યું, 'વાચ્યું છે’. તો તમને ખબર છે ? એમા લખ્યું છે કે, 'આપણે હિન્દુઓની વચ્ચે રહીએ તો બિનમુસ્લિમોની વચ્ચે રહીને એમને સાફ કરવાના છે, એમની સામે તલવાર લઈને લડવાનું છે. મેં ક્યું, 'એવું તો મેં કંઈ વાંચ્યું નથી કયાંય.' તમે દાખલો આપો તો. તેમણે એક કુરાનની આયાત કાઢીને બતાવી. મેં કહ્યું કે, મિત્ર તમે વચ્ચેનો રેફરન્સ અદ્ધર ટાંકો છો. એની આજુબાજુનો સંદર્ભ કેમ ચૂકી જાવ છો ? એમાં શરૂઆતમાં એમ કહેલું હતું કે, તમે જે દેશમાં રહો છો એ દેશની પ્રજા સાથે હળીમળીને રહો, એની સાથે ઝઘડો કરો નહીં. તમારા ધર્મ પાલનમાં કોઈ ખલેલ ન પહોંચાડે તો તમારે કોઈ એક બીજાને સમજીએ
૧૭
