________________
૪૩
ઉ॰ ઘરના સમૂહરૂપ નગરના આધાર જેમ કિલ્લા છે અને તે તેથી જૂદો છે તેમજ આકાશ પણ ધર્માસ્તિકાય વિગેરે પદાર્થોના આધારરૂપ હાવાથી આધારરૂપ આકાશને માનવું અને આધેયરૂપ ધર્માસ્તિકાય વિગેરેને ન માનવું તે કઈ યુક્તિયુક્ત કહેવાય નહિ,
પ્ર૦ આકાશની અન્દર આધારપણાને અભાવ ધર્માસ્તિકાય અને અધર્માસ્તિકાય એ એ પદાર્થાને નહિ માનવાથી કોઈ પણ થવાના છેજ નહિ. આ બે પદાર્થોં નહિ માનીએ તે પણ જીવ અને પુદ્ગલનું આધારપણું આકાશમાં જયારે બરાબર છે ત્યારે ધૂલીપ્રક્ષેપ ન્યાયનું અવલંબન કરવું ન્યાય્ય ગણાય નહિ.
૬૦ આકાશના અવકાશ આપવાના સ્વભાવ,ધર્માસ્તિકાયના ગતિમાં સહાયતા આપવાના સ્વભાવ, અધર્માસ્તિકાયના સ્થિતિમાં સહાયતા આપવાના સ્વભાવ, જ્યારે આ ત્રણે ધર્માં આપસમાં વિરૂદ્ધ છે ત્યારે તેના ધી પણ તે ધર્મના અનુકુળ તરીકે પૃથપણે જરૂર માનવા જોઇએ. કિંચ, ધર્માસ્તિકાય તથા અધાસ્તિકાયને પદાર્થ રૂપે પૃથક્ જો માનવામાં ન આવે અને કેવળ આકાશથીજ કામ ચલાવવામાં આવે તેા જેમ મત્સ્યની ગતિ જલની સહાયતાથી થાય છે તેમ જલરૂપ સહાયક દ્રવ્ય ન માનવાથી પણ કેવળ આકાશમાં પૃથ્વીની ઉપર પણ થવી જોઇએ, કારણકે ગતિ સહાયક તરીકે જ્યારે કાઇ પણ દ્રવ્ય છેજ નહિ ત્યારે આકાશના સર્વત્ર રહેવાથી જલમાં ગતિ થાય અને જલ સિવાય બીજે ઠેકાણે ન થાય
