________________
શાંત થતી લાગે, પરંતુ ભોગથી કદી ભોગેચ્છા ખરેખર શાંત પડવાની નથી. અગ્નિ જો ઈધણથી શાંત થાય, કે સમુદ્ર જો નદીઓથી ધરાય, તો જીવની ભોગેચ્છા ભોગથી શમે. અનંતકાળ વહી ગયા ને અનંતી વાર ભોગ જોઈ નાખ્યા, છતાં જીવ હજી એનો ભૂખારવો છે. એ સૂચવે છે કે ભોગથી જ એ ભોગનો ભૂખારવો રહે છે, ભોગેચ્છા જીવંત રહે છે; અને આ ખણજ તત્ત્વની સમજ, ભવભ્રમણનો ભય, પશુક્રિયાની ધૃણા... વગેરેથી શમાવ્યા વિના જીવની વિટંબણા મટવાની નથી.
પરમાત્મા અને એમના કલ્યાણ ઉપદેશને ભૂલાવનાર ભોગો છે.
મહામૂલ્યવંતી પવિત્ર અને તારક યોગસાધના માટે યોગ્ય એકમાત્ર જે માનવજીવન, તેના કૂચા કરનારી ભોગસાધના છે.
મહાસ્વતંત્ર એવા માનવને પરતંત્ર બનાવનાર ભોગની ભૂખ છે.
આ બધી દુર્દશાનો વિચાર કરતાં ભોગેચ્છાને દબાવી બ્રહ્મચર્ય પાળવું એ માનવ-જીવનની લહાણ છે; અને તે કુદરતી હાજત નહિ હોવાથી દબાવી શકાય એમ છે.
બીજું, આ વિચારવાથી પણ સરળ છે કે “આપણો આત્મા મૂળ સ્વરૂપે નિર્વિકાર શુદ્ધ-જ્ઞાનમય છે, શેલેશ-મેરુ જેવો નિખૂકંપ છે. એમાં કામવિકાર વગેરેના કોઈ જ આંદોલન નથી. પરંતુ આત્માને ઘેરો ઘાલીને પડેલી મોહસેના આત્મામાં વિકારોરૂપી તોફાનો ઘુસાડે છે તો મારે મારા અસલી નિર્વિકાર સ્વરૂપને જ જોયા કરી અને એનું કલ્પનાથી સંવેદન કરી પેલા વિકારોને મચક આપવાનું કામ શું છે ? મનને કહી દઉં કે ખબરદાર ! તે આ વિકારોને અપનાવ્યા તો ? તારે મારા શુદ્ધ નિશ્ચય નિર્વિકાર સ્વરૂપને જ જોવાનું.' આ વિચારનો વારંવાર અભ્યાસ કરવાથી બ્રહ્મચર્ય સહેલું બને છે.
એક વસ્તુ ધ્યાનમાં રહે કે જેમ આપણા હાથ-પગ, ઇંદ્રિયો, કાયા અને વાણી પર આપણો અધિકાર છે, માટે જ એને ધાર્યા મુજબ હલાવીચલાવી કે રોકી યા ફેરવી શકીએ છીએ, એમ આપણાં મન પર પણ આપણું વર્ચસ્વ છે, અધિકાર છે; તેથી એને ધાર્યા મુજબના વિચાર કરાવી શકીએ, રોકી શકીએ, ફેરવી શકીએ. માત્ર, આપણે એને હુકમ કરવાનો છે કે તું
Easy
