________________
પર્વત પર આરોહણ કરવા માટે તો તાકાત જોઈએ જ છે પણ ઢોળાવવાળા રસ્તે ઊભા
રહી જવા માટે ય તાકાત જોઈએ છે. તું આવી તાકાત કેળવવાની જ્યારે બાંહેધરી આપતો હોય ત્યારે હું ભરપૂર પ્રસન્નતા ન અનુભવું એ તો બને જ કેમ ?
પણ, તો ય એક વાત તું ખાસ ધ્યાનમાં રાખજે કે જગત આખું અત્યારે વિશ્વાસ રાખી બેઠું છે, પ્રહારપદ્ધતિ પર. ‘મસ્તીથી અને સલામત રીતે રહેવું છે આ જગતમાં ? તો કરતા રહો બીજાઓ પર પ્રહાર અને આક્રમણ. એમાં જરાક પણ જો પડ્યા નબળા, તો જગત તમને પીંખી નાખશે' હા, સરેરાશ માણસો વિશ્વાસ રાખી બેઠા છે આ પ્રહારપદ્ધતિ પર, પણ હું તને એટલું જ કહીશ કે તું તારા જીવનને ઉપહાર પદ્ધતિથી સુશોભિત બનાવવા જ પ્રયત્નશીલ બનજે. લૂંટતો નહીં, આપજે. તૂટી પડતો નહીં, ઝૂકી પડજે. ગરમ નહીં, નરમ બનજે. હૃદય દ્વેષસભર નહીં, પ્રેમસભર બનાવજે. જીવન જીતી જઈશ.
Fe
મહારાજ સાહેબ,
ગજબનાક વાત કરી દીધી આપે. બાકી ગંભીરતાથી આત્મનિરીક્ષણ કર્યું ત્યારે
ખ્યાલ આવ્યો કે અમારી તમામ શક્તિઓ લગભગ પ્રહારમાં જ વપરાય છે. અને અમે તો ત્યાં સુધી માની બેઠા છીએ કે આજે અમારી પાસે જે પણ શક્તિઓ છે એ તમામ શક્તિઓ પ્રહાર પદ્ધતિને જ આભારી છે.
તૂટી પડ્યા છીએ બીજા પર, વટ પાડતા રહ્યા છીએ બીજા પર, આક્રમણ કર્યા છે બીજા પર, એટલે જ અમે આજે તાકાતવાન બન્યા છીએ અને જો કાયમ તાકાતવાન બન્યા રહેવું હોય તો આ જ રસ્તાઓ પકડી રાખવા જેવા છે. અલબત્ત, આપની સાથેના આટલા લાંબા પત્રવ્યવહાર પછી એ માન્યતા આજે ધરમૂળથી બદલાઈ ગઈ છે. અને આપે ગતપત્રમાં આપેલ સલાહ મુજબ ઉપહારપદ્ધતિ પર મારો ખુદનો વિશ્વાસ તો દઢ બની જ ગયો છે. ખૂબ કર્યા છે પ્રહારો. બસ, હવે તો એના પર પૂર્ણવિરામ જ. ઇચ્છું છું
૮૩
કે ઉપહાર પદ્ધતિના મંગળ પ્રારંભે આપના તરફથી કંઈક માર્ગદર્શન મળે.
દર્શન, આ સમસ્ત પત્રવ્યવહારના કેન્દ્રમાં ‘દાન’નો વિષય રહ્યો છે એના અમલ માટે તું કટિબદ્ધ બની જા એ જ ઉપહારપદ્ધતિનો મંગળ પ્રારંભ છે. કારણ કે ‘ઉપહાર’નો અર્થ છે પ્રેમસભર હૃદયે અને પ્રસન્નચિત્તે સામી વ્યક્તિને કંઈક ને કંઈક અપાતી ભેટ. ઉપહારમાં દિલ વધુ હોય છે. દલીલને ત્યાં અવકાશ હોતો નથી. ઉપહારમાં દિમાગ વ્યાપક હોય કે ન હોય, દિલ તો અચૂક વિશાળ હોય જ છે. ઉપહારમાં કેન્દ્રસ્થાને સામી વ્યક્તિની જરૂરિયાત નથી હોતી પણ પોતાના ચિત્તની પ્રસન્નતા હોય છે.
ઉપહારમાં કઠોરતાને સ્થાન મળતું નથી અને ઉદારતાને સ્થાન મળ્યા વિના રહેતું નથી. ઉપહારમાં દીવાલકાર્ય થતું જ નથી અને પુલકાર્ય થયા વિના રહેતું નથી. ઉપહાર દુર્ગતિને સ્થગિત કરી દે છે અને સદ્ગતિને નિશ્ચિત કરી દે છે. ઉપહાર દોષોનાં મૂળિયાં ઉખેડી નાખે છે અને સદ્ગુણોનાં મૂળિયાં પ્રસ્થાપિત કરે છે. ઉપહાર મનની મલિનતાને દૂર કરે છે અને અંતઃકરણની નિર્મળતાને જન્મ આપે છે. ઉપહાર પદ્ધતિના આટઆટલા લાભો જાણ્યા પછી મને લાગતું નથી કે પ્રહારપદ્ધતિને તું અજાણતાં ય હવે જીવનમાં સ્થાન આપે.
૬૯
મહારાજ સાહેબ,
આપનું અનુમાન સાચું છે. ઉપહારના આપે જે લાભો વર્ણવ્યા છે એના પરથી સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવે છે કે પ્રહારનાં નુકસાનો પણ એટલા જ છે. અને આમાં ગજબનાક વાત તો એ છે કે ઉપહારના લાભો ભલે જીવનમાં મેં અનુભવ્યા નથી, પણ પ્રહારનાં નુકસાનો તો મેં ડગલે ને પગલે અનુભવ્યા છે. અને છતાં આજ સુધીમાં પ્રહારનું સ્થાન ઉપહારને આપવાનો વિચારસુદ્ધાં મને સ્પર્થો નહોતો પણ, હવે એ ગલત રાહ પર કદમ ન માંડવાનો મારો નિર્ધાર દૃઢ છે. કદાચ કષ્ટો વેઠવા પડશે તો વેઠી લઈશ, સ્વાર્થને ગૌત્ર
દર
