________________
નારદપુત્ર અનગાર નિગ્રંથીપુત્ર અનગારની વાતને મંજૂર કરી, તેમને વંદનનમસ્કાર કરે છે, અને વારંવાર વિનયપૂર્વક તેમની ક્ષમા માગે છે.
મહાજ્ઞાની આ બન્ને મહાપુરુષો, મનભિન્નતાનો નિવેડો આમ પાસે બેસીને કરે છે, અને પોતાની માન્યતા ખોટી જણાતાં સામાની માન્યતાનો સ્વીકાર કરે છે. આ ઉદારતા, ખરેખર, દરેક વખતે અને દરેક રીતે અનુકરણીય અને લાભપ્રદ છે. ૯. ઋષભદત્ત:
બ્રાહ્મણકુંડગામ નામના નગરમાં રહેનાર ઋષભદત્ત નામનો બ્રાહ્મણ. બહુ પ્રસિદ્ધ, ધનાઢ્ય અને પ્રતાપી હતો. બ્રાહ્મણ હોવા છતાં પણ તે શ્રમણોનો ઉપાસક, જીવાદિ તત્ત્વોનો જાણકાર, અને પુણ્ય-પાપને ઓળખતો હતો. દેવાનંદા નામની તેની પત્ની હતી. એક વખત ભગવાન મહાવીરસ્વામી ગામાનુગામ વિહાર કરતા આ બ્રાહ્મણકુંડગામ નગરમાં પધાર્યા. ઋષભદત્ત અને દેવાનંદા પોતાના કુટુંબ પરિવાર સાથે બહુશાલક ચૈત્યમાં આવે છે કે જ્યાં પ્રભુ મહાવીર સમોસર્યા છે. દેવાનંદાએ જ્યાં ભગવાનને દેખ્યા કે તત્કાળ તેના સ્તનમાંથી દૂધ ઝર્યું. તેનાં નેત્રો આનંદાશ્રુથી ભીનાં થયાં. હર્ષથી રોમ-રાય વિકસ્વર થયાં. તે ભગવાનને જોતી જોતી જ ઊભી રહી ગઈ.
શ્રી ગૌતમસ્વામીએ ભગવાનને, આ સ્ત્રીને આ પ્રમાણે સ્તનમાંથી દૂધ ઝરવા વગેરેનું કારણ પૂછતાં ભગવાને કહ્યું : “ગૌતમ! દેવાનંદા બ્રાહ્મણ, એ તો મારી માતા છે. હું દેવાનંદા બ્રાહ્મણીનો પુત્ર છું.”
તે પછી ભગવાન્ ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ અને દેવાનંદાને ધર્મોપદેશ સંભળાવે છે. પરિણામે ષભદત્ત બ્રાહ્મણ ભગવાનની પાસે જ દીક્ષા અંગીકાર કરે છે. દેવાનંદા બ્રાહ્મણીને પણ ભગવાન દીક્ષા આપે છે, અને ચંદના નામની આર્યાને ભગવાન્ સુપરત કરે છે.
ઋષભદત્ત અને દેવાનંદાની દીક્ષાનું આ વર્ણન ભગવતીસૂત્ર શતક ૯, ઉદ્દેશા ૩૩માં વિસ્તારથી છે. ૧૦. શ્યામહસ્તિ અનગારઃ
શ્યામહસ્તિ નામના અનગાર પણ ભગવાનું મહાવીરસ્વામીના શિષ્ય હતા. અને તેઓ રોહ અનગારની જેવા ભદ્ર પ્રકૃતિવાળા હતા. તેમણે ભગવાનને અસુરકુમારના ઈન્દ્ર ચમરને ત્રાયસિંશક દેવો છે ?' વગેરે પ્રશ્નો પૂળ્યાની હકીકત ભગવતીમાં શતક ૧૦, ઉદ્દેશા ૪માં આપેલી છે. એ સિવાય વિશેષ પરિચય નથી. શ્રી ભગવતીસૂત્ર-વંદના
૧૬ ૧
