________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૪
અશોક અને એના અભિલેખા
લુમ્બિની ગ્રામના ઉલ્લેખ આવે છે. આ સ્તંભ અભિષેક વર્ષ ૨૦માં ઊભા કશ
વેલેા છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૫) નિગ્સીવ સ્તંભલેખ — નેપાલની તરાઈમાં નિગ્લીવ ગામ પાસે આવેલ નિગાલી સાગર નામે તળાવની પશ્ચિમ પાળ પર આવેલા સ્તંભ પર અશોકના એક બીજો લેખ કોતર્યો છે. આ સ્તંભલેખ પણ અભિષેક વર્ષ ૨૦માં કરાવેલા છે. (૬) અમરાવતીમાં મળેલા એક શિલાલેખ અશાકના સ્તંભલેખના ખંડ જેવા લાગે છે.
,
૩. ગુફાલેખા — બિહારના ગયા જિલ્લામાં આવેલ બરાબર નામે ડુંગરમાં ચાર ગુફાઓ આવેલી છે. તેમાંની કર્ણ ચૌપર, સુદામા અને વિશ્વ ઝાપડી નામે ઓળખાતી ત્રણ ગુફાઓમાં એકેક લેખ કોતરેલા છે. પહેલા બે લેખ અભિષેક વર્ષ ૧૨ના છે; ત્રીજો લેખ વર્ષ ૧૯ના છે. હાલનું બરાબર નામ ત્યાંના એક મધ્યકાલીન સંસ્કૃત લેખમાં જણાવેલા ‘ પ્રવરગિરિ ' નામ સાથે સામ્ય ધરાવે છે. અશાકના સમયમાં આ પર્વત ‘ ખલતિક ’ ( તાલિયા માથાવાળા ) નામે ઓળખાતા; ને કર્ણ ચૌપર ગુફા ન્યગ્રોધ (વડ) ગુફા તરીકે ઓળખાતી.
"
૪. લકલેખ બૈરાટ(રાજસ્થાન)માં ગૌણ શૈલલેખ ધરાવતા શૈલની પાસે નાની શિલા પર એક લેખ કોતરેલા. સ્તંભલેખ નં. ૭માં ‘ શિલાફલક શબ્દ આ અર્થમાં પ્રયોજાયો લાગે છે. આ લેખને હાલ લકાના ઇન્ડિયન મ્યૂઝિયમમાં રાખેલા છે. બૈરાટ પાસેના ભાબ્રા કે ભા‰ ગામમાં આવેલા આ લેખને પહેલાં બૈરાટ કે ભાબ્રા (કે ભાબૂ )ના ગૌણ શૈલલેખ નં. ૨ તરીકે ઓળખવામાં આવેલા, પણ હવે એને કલકત્તા-બૈરાટ શૈલલેખ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ઘણા આને અશાકના ગૌણ શૈલલેખ નં. ૩ તરીકે ઓળખાવે છે, પરંતુ એને ફલકલેખ તરીકે ઓળખવા વધુ ઉચિત છે.
વિષયા: દેવેન પ્રિય પ્રિયદર્શી રાજા પોતાના આ લેખાને ધર્મમલિપ (ધર્મલેખ) તરીકે ઓળખાવે છે, કેમ કે એ લેખા મુખ્યત: ધર્મને લગતા છે.
For Private And Personal Use Only
'
સાર: આ લેખાના સાર નીચે પ્રમાણે છે:
૧. ચૌદ શૈલલેખા – (૧) આ ધર્મલિપિ દેવેાના પ્રિય પ્રિયદર્શી રાજાએ લખાવી છે. હામ માટે જીની હત્યા કરવી નહિ, સદોષ મેળાવડા ભરવા નહિ, ભાજન માટે રાજરસાડામાં પ્રતિદિન લાખા પ્રાણીઓની હત્યા થતી, તેને બદલે હવે ત્રણ જ પ્રાણીઓની હત્યા થશે ... બે મોર અને એક મૃગ. તે મૃગ પણ હમેશાં નહિ. એ ત્રણ પ્રાણીઓની પણ પછી હત્યા કરાશે નહિ.
