________________ 170 ભાવનામૃત અનુકૂળ મધ્યસ્થભાવ-પ્રતિકૂળ મધ્યસ્થભાવ છઈ. એતલે આજ્ઞા સહિત થોડુઇ કરે તે લેખે છે. તે કહઈ છઈ. જેહ સકારે ક0 જે થોડુંઈ સકારે, સત્ય કરે, સદ્દ ક0 શબ્દ તે આગમ કહીશું જે કારણે ચાર પ્રમાણ કહ્યાં છે તિહાં આગમ પ્રમાણને શબ્દ પ્રમાણ કહી બોલાવ્યું છે. તે માટે આગમ સકારે તે તો થોડો વ્યવહાર, તે પણ પ્રમાણ છે, બીજું ઘણું કષ્ટ, તે નિષ્ફલ છે ઈતિ ભાવઃ 122 [૬-ર૩] કહેવાનો સાર એ છે કે - આજ્ઞાની રૂચિવાળાને જ ચારિત્ર યોગ્ય કહ્યા છે. આજ્ઞાસહિતનું છે તે જ સાચું ચારિત્ર છે. આજ્ઞા વિહીન ચારિત્રને પૂ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજાએ પંચાશક ગ્રંથમાં નિષેધ્યું છે. ભલે થોડું, સ્વશક્તિ અનુસાર કરે, પણ તે આગમ મુજબ કરે, તો લેખે લાગે છે. આગમ મુજબની સામાચારી સહિતનું અનુષ્ઠાન જ લેખે લાગે છે. તેથી આગમાનુસારી સામાચારી મુજબ થોડું કષ્ટ (કષ્ટકારી તપાદિ અનુષ્ઠાન) સફળ છે અને આગમાનુસારી સમાચારીથી રહિત ઘણું કષ્ટ (કષ્ટકારી તપાદિ અનુષ્ઠાન) પણ નિરર્થક જ છે. આથી આ બધા કારણોસર ચાર દૃષ્ટિવાળા જીવો મોહગર્ભિત વૈરાગ્યવાળા હોવા છતાં તે ક્રમશઃ ગુણશ્રેણીને ચઢી રહ્યો હોવાથી મોક્ષમાર્ગમાં છે અને ઉત્સુત્રભાષી ગુણશ્રેણીથી નીચે ઉતરી ગયો હોવાથી મોક્ષમાર્ગમાં નથી. અહીં યાદ રાખવું કે - મિથ્યાત્વની હાજરીમાં પણ અસદ્ગતના નિર્વતનની સાધના (આગમ અધ્યયનાદિ પ્રવૃત્તિ) ચાલું હોય તો તે આત્મા દ્રવ્યથી પણ મોક્ષમાર્ગમાં છે અને અસદ્ગહ = કદાગ્રહ = મિથ્યાભિનિવેશને દઢ કરવાનું કામ (ઉસૂત્રપ્રરૂપણાદિ દ્વારા) ચાલું હોય, તો તે આત્મા મોક્ષમાર્ગની બહાર છે. પ્રશ્ન-૨૪ : આ વિષમકાળમાં સત્યને ટકાવવા માટે શું કરવું જોઈએ? ઉત્તર : “સત્ય તારક છે અને અસત્ય મારક છે' - આ વાત હૈયામાં સ્થિર બને અને બીજા જીવોમાં હિતબુદ્ધિથી એ વાત ઉતારવાનો પ્રયત્ન
