________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આનન્દલહરી
૧૪૩
*
*
*
*
*
*
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
કહે છે કે, દિશા એ જેનું વસ્ત્ર છે. ભાગ્યે જ વપરાય એ શબ્દ આશા અહીં વાપરે છે. જ્યારે સાંસ્કૃતિક દૃષ્ટિથી દિશા શબ્દ કહેવાનો હોય ત્યારે જ મારા શબ્દ વપરાય છે “ભગવાન દિશા પહેરીને બેઠા છે” આમ કહેવા પાછળનો આશય એ છે કે, ભગવાનને કેઈ આકાર નથી. શાસ્ત્રીય ભાષામાં કહીએ તે ભગવાન અપરિચ્છિન્ન છે–પરિચ્છિન્ન નથી; ભગવાન કેઈ આકારમાં કે ઘેરામાં પૂરાયેલ નથી. ઉપનિષદમાં તેનું વર્ણન કરતાં કહ્યું છે કે, અત્યતિત ર હ્યા “તે દશ આંગળ વધારે ઊંચે છે” એને અર્થ એ કે, તમે ગમે તેટલી સૃષ્ટિ માને, પણ તે સૃષ્ટિથી તે દશ આંગળ માટે જ છે. તમે પૃથ્વી જેટલી સૃષ્ટિ માને તા ભગવાન તેનાથી દશ આગળ મટે છે. તમે સૂર્યમંડળ જેટલી સૃષ્ટિ માનો તે ભગવાન તેનાથી પણ દશ આંગળ મોટા છે; અને બીજા બ્રહ્માંડ જેટલી સૃષ્ટિ માને તે ભગવાન તેનાથી પગ દશ આંગળ મોટા છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ કે, ભગવાનને કે limitation-મર્યાદા નથી. સૃષ્ટિના દરેક વસ્તુને મર્યાદા છે, પરંતુ ભગવાનને કોઈ મર્યાદા નથી. આપણે ત્યાં limited company હોય છે, તેની જવાબદારીઓ મર્યાદિત છે; પરંતુ ભગવાનનું તેવું નથી. ભગવાનના આકારને, તેની કૃતિને, તેની કરુણાને કઈ મર્યાદા નથી. આશા એટલે કે દિશા એ ભગવાનનું વસ્ત્ર છે. મને મૂઃ- ભગવાનની રમત કરવાની જગ્યા સ્મશાન છે. ગમે તેટલું ભૂલવા માગીએ પણ મૃત્યુ એ અટલ સત્ય છે. વિચાર કરશું તે લાગશે કે, મરણ જે ન હોત તે જીવનમાં આનંદ રહેત નહીં. ભગવાનની મૂર્તિ ઉપર આજે એક ફૂલ ચડાવીએ છીએ અને બીજે દિવસે તે ફૂલ કરમાઈ જતાં આપણે તેને નિર્માલ્ય સમજી બાજુએ મૂકીએ છીએ અને બીજું નવું કૂલ ભગવાનને ચડાવીએ છીએ; અને તેની અંદર જ આનંદ છે. ભગવાન કૃષ્ણનું વર્ણન કરતાં કહ્યું છે કે, દિને ત્રેિ નવા ભગવાન દરરોજ નવીન લાગે છે. આપણા જીવનનું પણ તેવું જ છે. મરણ એક દિવસ પાછું ઠેલ્યું એમાં જ જીવનને આનંદ છે. વર્ષગાંઠ ઊજવવા પાછળ આ જ ભાવના છે. માણસ ૬૫ વર્ષનો થાય તે પણ ૬૫ મી વર્ષગાંઠ ઉજવે છે, ત્યારે તેનામાં એ ભાવના થાય છે કે, ૬૫ માસાં ગયાં છતાં તેની મારા ઉપર કઈ અસર થઈ નહીં. ફક્ત આનંદ-પ્રમેન્ટ માટે જ જે વર્ષગાંઠ ઊજવવાની
For Private and Personal Use Only
