________________
(૨૮૯) એવંભૂત એ પ્રમાણે સામાન્યથી ૭ નય છે. તે સંમતિ તર્ક વિગેરેમાં લક્ષણથી અને વિધાનથી વિસ્તારથી કહ્યા છે, માટે અહીંયા તેજ અને જ્ઞાન કિયા એ બંને નામાં સમાવીને સમાસથી કહીએ છીએ.
આ આચારાંગ સૂત્રના અધિકારમાં જ્ઞાન કિયા એમ બે નયેનો સમાવેશ થાય છે, તેથી તથા તે જ્ઞાન કિયાને, આધીન મિક્ષ હોવાથી, અને મોક્ષ માટે શાસ્ત્રની પ્રવૃત્તિ છે, એમ જાણવું, અને અહીં આ જ્ઞાન તથા ક્રિયા પરસ્પર સંબંધ રાખીને જ વિવક્ષિત કાર્ય સિદ્ધિમાં સમર્થ છે, પણ. એકલું જ્ઞાન કે એકલી કિયા સમર્થ નથી, માટે અહીં તે બે જ્ઞાન ક્રિયા નયને સમજાવીએ છીએ.'
જ્ઞાન નયવાળાને અભિપ્રાય. જ્ઞાન પ્રધાન છે, પણ ક્રિયા નહીં, કારણકે સમસ્ત (બધા) હેય પદાર્થને ત્યાગવા, ઉપાદેયને સ્વીકારવા, એ પ્રવૃત્તિ જ્ઞાનને આધીન છે. તેજ બતાવે છે, કે સારી રીતે નિશ્ચય કરેલા સભ્ય જ્ઞાનથી પ્રવૃર્તન કરનારે અર્થ કિયાને. અથી પોતાનું કાર્ય વગાડતું નથી. કહ્યું છે કે – विज्ञप्तिः फलदा पुंसां, न क्रिया फलदामता । मिथ्या ज्ञानात् प्रवर्तस्य फलासंवाददर्शनात् ॥१॥
પુરૂને જે જ્ઞાન છે, તે ફળ દેનારૂં છે, પણ ક્રિયા ફળદાયી નથી, કારણ કે મિા જ્ઞાનવાળે કિયા કરવા જય . તે તેનું અગ્ય ફળ સાક્ષાત્ દેખાય છે, અને સમ્યગ
