Abhidhan Rajendra Kosh Part 01 Shabdarth Vivechan - Shabdona Shikhar

Author(s): Rajendrasuri, Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust

Page 685

સુખ એ જાનું ભલું પાપક આ શરાવલાનું દૃષ્ટાન્ત આપવામાં આવે છે. શીતળ સ્પર્શ: ઠંડો સ્પર્શ, આઠ સ્પર્શોમાંનો એક સ્પર્શ. શરીર H જેનો નાશ થાય છે, શીત યત્ ત, નાશવંત. શુક્લલેશ્યા: અતિશય ઉજજવળ પરિણામ, જાંબૂના દૃષ્ટાન્તમાં શરીરચિંતાઃ શરીરમાં થયેલા રોગોની ચિંતા, આર્તધ્યાનના 4| ભૂમિ ઉપર પડેલાં જ ખાવાની વૃત્તિવાળાની જેમ. ભેદોમાંનો એક ભેદ, શુદ્ધ ગોચરી નિર્દોષ આહારની પ્રાપ્તિ, 42 દોષ વિનાનો શરીરસ્થ: શરીરધારી, શરીરવાળા, શરીરમાં રહેનાર. આહાર. શલાકાપુરુષઃ સામાન્ય માણસોમાં સર્વોત્તમ પુરષો, 24 તીર્થકર | શુદ્ધદશાઃ સર્વથા મોહવિનાની આત્માની જે અવસ્થા, અથવા ભગવંતો 12 ચક્રવર્તીઓ, 9 વાસુદેવો, 9 પ્રતિવાસુદેવો, અને સર્વકર્મ રહિત અવસ્થા. તેને જ શુદ્ધાત્મા કહેવાય છે. 9 બળદેવો. શુભ ભાવ: પ્રશસ્ત કષાયોવાળો માનસિક પરિણામ, દેવ-ગુરુ શલાકાપુરુષ (ચરિત્ર) ઉપર કહેલા 63 ઉત્તમ પુરુષોનાં ચરિત્રો ! શાસ્ત્ર અને ધર્મ ઉપરનો રાગવાળો આત્મપરિણામ. જેમાં લખાયેલાં છે તેવું, કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યનું | શુભાશીર્વાદ સામેના આત્માનું ભલું થાય તેવો ઉત્તમ આશિષ. બનાવેલું શાસ્ત્ર. શુભાશુભકર્મ સુખ આપે તેવાં પુણ્યકર્મ અને દુઃખ આપે તેવાં શલ્યઃ કપટ, માયા, જૂઠ, બનાવટ, પાપકર્મો, એમ ઉભય કર્મો. શલ્યરહિતઃ કપટવિનાનું, માયા-જૂઠવિનાનું, બનાવટવગરનું. | શુશ્રુષા ધર્મ સાંભળવાની અતિશય ઉત્કંઠા. શાકાહારી અનાજ, ફળ-ફુટ આદિનો આહાર કરનાર. | શેષ અંગોઃ બાકીના અવયવો, જે અંગો પ્રમાણસર હોય તેના શાન્તિનાથ (પ્રભુ) : ભરતક્ષેત્રમાં 24 તીર્થંકારોમાં ૧૬મા | વિનાનાં બાકીનાં અંગો કે જે પ્રમાણસર ન હોય તે. ભગવાન. શષ કર્મો: બાકી રહેલાં કર્મો, જે કર્મોનો ક્ષયાદિ થયો હોય તેના શારીરિક પરિસ્થિતિ : શરીરસંબંધી સ્થિતિ, શરીરસંબંધી | વિના બાકીનાં કર્મો. હકીકત. શેષ ધર્મોઃ જે ધર્મની વાત ચાલતી હોય તેનાથી બાકીના ધર્મો. શાશ્વત સુખ સદા રહેનારું સુખ, કોઈ દિવસ નાશ ન પામના. | શેલેશીકરણ : મેરુપર્વત જેવી સ્થિર અવસ્થા, શાસનઃ આજ્ઞા, પરમાત્માની આજ્ઞા તેમના કહ્યા પ્રમાણે ચાલવું. | અયોગગુણસ્થાનક. . શાસનપ્રેમ : પરમાત્માના શાસન પ્રત્યેનો અતિશય પ્રેમ, શૈક્ષકઃ જે આત્માએ હમણાં નવી જ દીક્ષા લીધી હોય તે. બહુમાન. શોકાતુરઃ શોકથી પીડાયેલા, મનમાં જેને શોક છવાયેલ છે તે. શાસનરક્ષક (દેવ)ઃ શાસનની રક્ષા કરનારા અધિષ્ઠાદાયક દેવ- શોચનીય દશાઃ શોક કરવા લાયક દશા. શોકયોગ્ય દશા. દેવીઓ. | શોભાસ્પદ : શોભા ઊપજે તેવું સ્થાન, તેવો મોભો અને તેવું શાસ્ત્રકથિત ભાવ: શાસ્ત્રોમાં કહેલા જે ભાવો, કહેલાં જે તત્ત્વો. વર્તન. શાસ્ત્રનિષિદ્ધ ભાવ: શાસ્ત્રોમાં નિષેધેલા જે ભાવો, ન કરવા શૌચધર્મ H શરીર અને મનની પવિત્રતા, દશ યતિધર્મોમાંનો લાયક ભાવો. | એક ધર્મ, પવિત્ર ધર્માનુષ્ઠાન. શાસ્ત્રવિહિત ભાવ: શાસ્ત્રોમાં કહેલા જે ભાવો, શાસ્ત્રોમાં કહેલાં | શ્રદ્ધા વિશ્વાસ,પ્રેમ, આસ્થા, આ જ સત્ય છે જે ભગવત્તે કહ્યું છે જે તત્ત્વો. શ્રવણેન્દ્રિયઃ શ્રોત્ર, કાન, શબ્દ સાંભળનારી ઇન્દ્રિય. શિથિલાચાર : ઢીલા આચાર, જે જીવનમાં જે આચારો શ્રેણી : પંક્તિ, ક્રમસર, આકાશ-પ્રદેશોની પંક્તિ અથવા શોભાપાત્ર ન હોય છતાં તેવા આચાર સેવનાર, મોહનીય કર્મને દબાવવાપૂર્વક કે ખપાવવાપૂર્વકની શ્રેણી, શિલારોપણવિધિઃ જિનલાય - જૈન ઉપાશ્રમ આદિ ધર્મસ્થાનો | દબાવવાવાળી ઉપશમશ્રેણી અને ખપાવવાવાળી ક્ષપકશ્રેણી. બંધાવવા માટે પાયો ખોદીને શિલા મૂકવાની જે વિધિ કરાય તે, | શ્રુત કેવલી: ચૌદ પૂર્વનું પરિપૂર્ણ જ્ઞાન ધરાવનાર, એટલું વિશાળ તેને જ શિલા સ્થાપનવિધિ અથવા શિલાન્યાસવિધિ પણ | શ્રુતજ્ઞાન કે જાણે કેવલજ્ઞાની જ હોય શું? તે. કહેવાય છે. શ્રોત્રેન્દ્રિય કાન, શબ્દ સાંભળવાનું એક સાધન, શિષ્ય : આજ્ઞા પાળવાને યોગ્ય, આજ્ઞાંકિત, ગુરુ પ્રત્યે ! શ્લાઘા પ્રશંસા, વખાણ, સ્વશ્લાઘા = પોતાની પ્રશંસા. સદૂભાવવાળો. શ્લિષ્ટ ચોંટેલું, આલિંગન કરાયેલું, વ્યાપ્ત. શીત લેશ્યા બનતી વસ્તુને ઠારવા માટેની એક લબ્ધિ. શ્લેષ્મઃ બળખો, ઘૂંક, અથવા નાક-કાનનો મેલ. શીતળનાથ ભગવાન: દશમા તીર્થંકર ભગવાન. શ્વેતાંબર: શ્વેત વસ્ત્ર પહેરનાર જૈન સાધુ-સાધ્વીજી. - 54