________________
૩૪
એશિયાનું કલંક ર્યા. ત્યાં તો એ ખાલી પડેલી જગ્યાએ નવા મરણીઆ આવી પહોંચ્યા. આખરે રાજા કાંઈ ઉત્તર ન આપી શકો. અરજદારે ઘેર ગયા; કેટલાકે રાજીનામાં ફેંકયાં. બાકીનાએ આપધાત કરીને પ્રાણ કાઢી આપે.
રાજમહેલને બારણે બેસી લાંઘણે ખેંચવી ને આખરે ઘેર જઈ જાન કાઢી આપ એ કેરી આવાસીઓના સત્યાગ્રહની પરાપૂર્વથી ચાલી આવતી રીતિ હતી.
હેન્ગ સુંગ–શીખ્ખન' નામના એક દેશી વર્તમાનપત્રમાં આ આખી ઘટના પર આટલી નોંધ પ્રકટ થઈ: *
“માકર્વીસ ઈ કારીઆમાં આવે છે એ વાતની જાણ થતાં આપણું ભ્રમિત પ્રજાજનોએ એક અવાજે એવું ઉચ્ચાર્યું હતું કે આ પુષ પૂર્વના ત્રણે દેશો -ચીન, જાપાન અને કેરીઆની દસ્તી નભાવવાની સાચી જવાબદારી અદા કરી જાણશે; અને એના આગમનનો મુખ્ય હેતુ પણ કેરીઆની સ્વાધીનતા રક્ષવાના સારા ઇલાજે યોજવાનો જ હશે. આ ભ્રમણાને વશ થઈ પ્રજાએ પાટનગરના સમુદ્રતટ પર અતિથિને સંયુક્ત સ્વાગત આપ્યું.
“પરંતુ એહ! જગતમાં આવતી કાલના બનાવોની આગાહી કરવી એ કેટલું કઠિન છે! જ્યારે રાજાજીની સમક્ષ આ જાપાનીએ પાંચ કરાર પણ કર્યા ત્યારે જ જણાયું કે આપણે બધા આ અતિથિની મતલબ વિષે ભ્રમણામાં હતા. ખેર, પણ જ્યારે એ કરાર પર મોહર મૂકવાની રાજાજીએ ના પાડી, ત્યારે તે પછી ઈએ વધુ કાશીષ છોડીને પાછા ચાલ્યા જવું જ ઉચિત હતું.
પરંતુ આપણે રાજ્યના પ્રધાને તે કૂત્તાથી ને ભુંડડાથી પણ વધુ અધમ છે. તેઓને માન અકરામ અને સ્વાર્થસિદ્ધિ જોઈતાં હતાં. તેઓ પાલી ભદાટીથી થરથરી ગયા ને તેઓએ ચાર હજાર વર્ષોથી ટકી રહેલી દેશીય સ્વાધીનતાને, પાંચ સદીના પુરાણા રાજવંશના ગૌરવને, તેમજ બે કરોડ પ્રજાજનોના સ્વાતંત્રને જાપાનના હાથમાં સરકાવી દઈ રાજીખુશીથી દેશદ્રોહ કર્યો.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
