Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 496

(૪૨૦)
યોગદષ્ટિસમુરાય અને “નય’ શબ્દને પરમાર્થ પણ એ જ સૂચવે છે, કારણ કે “ની” ધાતુ ઉપરથી નય એટલે વસ્તુસ્વરૂપ અંશ પ્રત્યે દેરી જાય , અથવા “નાના સ્વભાવમાંથી વ્યાવૃત્ત કરી એક સ્વભાવમાં વસ્તુને દોરી જાય-પહોંચાડે તે નય;” અથવા “પ્રકૃત વસ્તુના અંશનું ગ્રહણ કરતે પણ તેના ઈતર-બીજા અંશને પ્રતિક્ષેપ–
વિધ નહિં કરતે અધ્યવસાયવિશેષ તે નય. ” જે ઈતર અંશને અપલાપ કરે-પ્રતિક્ષેપ કરે, તે તે નય નહિં, પણ દુર્નય+ અથવા નયાભાસ બને છે અથવા નય એટલે ન્યાય. નયરૂપ ન્યાયપદ્ધતિથી નિષ્પક્ષપાતપણે અનંતધર્માત્મક વસ્તુસ્વરૂપના અંશોનું અનુક્રમે પરીક્ષણતેલન થઈ શકે છે. અને “ઉપદેશ છે તે નન્ય છે,’ ‘વસો સો નામ', અર્થાત્ નયજન્ય ઉપદેશમાં નય પદને ઉપચાર થાય છે. કારણ કે ઉપદેશ પણ અમુક અપેક્ષાવિશેષના પ્રધાનપણથી થઈ શકે છે. એટલે ઉપદેશ છે તે પણ નય છે, અપેક્ષાવિશેષથી જીવને સન્માર્ગે દોરવણીરૂપ છે, “સમજાવવાની શૈલી’ રૂપ છે, માટે તે તે ત્રષિદેશનાને પણ નયસાપેક્ષ કહી તે યથાર્થ છે.
આવી સાપેક્ષ ઋષિદેશનાનું મૂલ પણ તત્વથી–પરમાર્થથી સર્વજ્ઞદેશના જ છે, કારણ કે પરમ પ્રમાણભૂત સર્વજ્ઞવાણી જ પ્રત્યેક વસ્તુને-કેઈ નય ન દુભાય એમ-અનંત
નય અપેક્ષાએ પરીક્ષે છે. સર્વ વાણીમાં નયવિહીન એવું કોઈ સૂત્ર રષિદેશનાનું કે અર્થ નથી,x પણ શ્રેતાને આશ્રીને નિયવિશારદ નય કહે-પ્રકાશે. ભૂલ સર્વજ્ઞદેશના એટલે પરમાર્થથી તે તે નય અપેક્ષાએ શ્રોતાવિશેષને આશ્રીને
કરવામાં આવેલી સર્વ ઋષિદેશનાઓનું મૂલ ઉદ્ભવસ્થાન સર્વજ્ઞવાણી જ છે, એમ સ્વયંસિદ્ધ થાય છે. જેમ અનેક નદીઓનું મૂલ પ્રભવસ્થાન પર્વત છે, તેમ વિવિધ દેશના-સરિતાઓનું મૂલ જન્મસ્થાન સર્વજ્ઞવચન છે. પરમ ભાવિતાત્મા શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીનું આ સર્વજ્ઞવાણીને પરમ ભક્તિભાવાંજલિ અર્પતું ટકોત્કીર્ણ વચનામૃત છે કે
અહે! તે સત્કૃષ્ટ શાંતરસમય સન્માર્ગ ! અહો ! તે સર્વોત્કૃષ્ટ શાંતરસપ્રધાન માર્ગના મૂળ સર્વજ્ઞ દેવ! + “नानास्वभावेभ्यो व्यावृत्त्यैकस्मिन्स्वभावे वस्तु नयति प्राप्नोतीति नयः।" "प्रकृतवस्त्वंशग्राही तदितरांशाप्रतिक्षेपी अध्यवसायविशेषो नयः ।"
–શ્રી યશવિજ્યજીકૃત નરહસ્ય. + “જે ન્તwówwwજુવાતે ચુસ્તતા દુર્નયાઃ” –શ્રી હરિભદ્રસુરિત પંચાશત. x “नथि नएहि विहुणं सुत्तं अत्थो अ जिणमए किंचि । । ગાયજ્ઞ ૩ લોયા ના નવવિલા કૂવા ” શ્રી જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણકૃત
વિશેષાવશ્યક સૂત્ર

Translation AI Generated

(420)
The terms "Yogadristi Samuray" and "Nay" both convey the same ultimate meaning. "Nay" is derived from the root "ni," which means "to lead towards" or "to direct." It can be defined as "the way that leads to a particular aspect of the truth," or "the way that expands from a smaller perspective to encompass a larger one." It can also be defined as "a specific determination that grasps an aspect of the true nature of things without rejecting other aspects." Anything that rejects other aspects is not "Nay" but rather "Durnay" (incorrect Nay) or "Nayabhas" (an illusion of Nay). "Nay" can also be understood as "Nyaya" (justice). Through the just method of "Nay," one can impartially examine the infinite aspects of the truth in a sequential manner. The term "Nay" is also used in the context of "Upadesh" (teaching), as in the phrase "Upadesh che te Nany che" (teaching is Nay). This is because teaching can be based on specific perspectives. Therefore, teaching is also "Nay," as it guides the soul towards the right path based on specific perspectives. It is a "style of explanation," and therefore, even the teachings of the "Trishi Desh" (three worlds) are considered to be "Nay-related."

The value of such relative teachings ultimately stems from the "Tattva" (truth) or "Paramarth" (ultimate reality), which is the knowledge of the "Sarvagna" (omniscient). The omniscient knowledge examines every aspect of reality without being biased by any particular "Nay." There is no teaching or meaning in the omniscient knowledge that is devoid of "Nay." However, the "Nay" is explained based on the understanding of the listener. Any error in the teachings of the omniscient is due to the specific perspective of the listener, and the value of all teachings ultimately originates from the omniscient knowledge. Just as many rivers originate from a mountain, so too do various teachings originate from the omniscient knowledge. The words of the great soul, Shrimad Rajchandraji, are a testament to this, as he offers his heartfelt devotion to the omniscient knowledge: "Oh, the noble, peaceful, and righteous path! Oh, the omniscient God, the source of the most excellent, peaceful, and righteous path!"

+ "नानास्वभावेभ्यो व्यावृत्त्यैकस्मिन्स्वभावे वस्तु नयति प्राप्नोतीति नयः।" "प्रकृतवस्त्वंशग्राही तदितरांशाप्रतिक्षेपी अध्यवसायविशेषो नयः ।"
–Shri Yashvijayji-krit Narhasya. + "जो न्तwówwwजुवाते चुस्तता दुर्नयाः” –Shri Haribhadrasuri-krit Panchashat. x "नथि नएहि विहुणं सुत्तं अत्थो अ जिणमए किंचि । । गायज्ઞ ૩ લોયા ના નવવિલા કૂવા ” Shri Jinabhadragani Kshamasraman-krit Visheshavashyak Sutra.