SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 232
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ( १९० ) भावप्रकाशनिघण्टुः मा. टी. । आरी और रक्तपित, चाय, श्वास, काल, हिका और भ्रम इनको दूर करता है ॥ १३३ ॥ जंबीरद्वयम् । स्याजंबीरो दंतशठो जंभजंभीरजंभलाः ॥ १३४ ॥ जंबीरमुष्णं गुर्वम्ल वातश्लेष्म विबंधनुत् । शूलकास कफोत्क्लेशच्छर्दितृष्णामदोषजित् ॥ १३५ ॥ आस्यवैरस्यहृत्पीडावह्निमांद्य कृमीन्हरेत् । स्वल्पजबी रिका द्वष्णाछर्दि निवारणी ॥ १३६ ॥ जम्बीर, दन्तशठ, जंभ, जंभीर, जंभन यह जम्भीरी निम्बू के नाम हैं । इसको हिन्दी में जंभीरी नींबू, फारसी में लिमुने तुर्श और अंग्रेजीमें Lemen कहते हैं। जम्बीर- गरम, भारी, खट्टा, वात, कफ और विवन्धको जीतनेवाला, मुखकी विरसताको हरनेवाला तथा शूल, कास, कफोत्क्लेश, वमन, प्यास, आमके दोष, अग्निकी मन्दता तथा कृमियों को नष्ट करनेवाला है । उसके समान ही स्वल्पजेभीरिका भी तृष्णा तथा वमनको निवारण करती है || १३४ ॥ १३६ ॥ निंबूकम् | निंबू : स्त्री निंबुकं क्कीबे निंपाकमपि कीर्तितम् | निंबूकमम्लं वातघ्नं दीपनं पाचनं लघु ॥ १३७ ॥ निम्बू यह शब्द खीलिङ्ग तथा निंबुक यह नपुंसक लिङ्गमें होता है । निंबू, निंबुक, निम्पाक यह कागजी निंबू के नाम हैं। कागजी निंबू खटूटा, बातनाशक, दीपन, पाचन और इलका है ॥ १३७ ॥ मिष्टनिंबूकम् । मिष्टनिंबूफलं स्वादु गुरु मारुतपित्तनुत् ।
SR No.034197
Book TitleHarit Kavyadi Nighantu
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhav Mishra, Shiv Sharma
PublisherKhemraj Shrikrishnadas
Publication Year1874
Total Pages490
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size16 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy