________________
અધ્યાત્મ ઉપનિષદ
આત્મજ્ઞાનમાં મગ્ન મુનિ, પુદ્ગલની બધી રચનાને ઇન્દ્રજાળની જેમ જાણે છે, તેમાં રાગ કરતો નથી. २/७ आस्वादिता सुमधुरा, येन ज्ञानरतिः सुधा
ન જ્ઞાત્યેવ તત્ત્વેતો, વિષયેષુ વિષેપ્લિવ ારી॥ જેણે જ્ઞાનમાં આનંદ રૂપ અમૃતનો સુમધુર આસ્વાદ લીધો છે, તેનું ચિત્ત ઝેર જેવા ઇન્દ્રિયના વિષયોમાં ચોંટતું નથી. २/९ विषयान् साधकः पूर्वम्, अनिष्टत्वधिया त्यजेत् ।
૬૫
न त्यजेन्न च गृह्णीयात्, सिद्धो विन्द्यात् स तत्त्वतः ॥१०॥ સાધક પહેલાં વિષયોને અનિષ્ટ માનીને ત્યાગ કરે. સિદ્ધ થયા પછી તેને તત્ત્વથી માત્ર જાણે (દૃષ્ટાભાવથી જુએ). ગ્રહણ પણ ન કરે, ત્યાગે પણ નહીં.
२/ १२ सर्वं परवशं दुःखं, सर्वं आत्मवशं सुखं । તવુń સમાસેન, લક્ષળ સુવવું:જીયો: ॥ પરાધીન બધું દુઃખરૂપ છે, સ્વાધીન બધું સુખરૂપ છે. સુખ અને દુઃખનું આ ટૂંકમાં લક્ષણ કહ્યું છે.
२/१३ ज्ञानमग्नस्य यच्छर्म, तद्वक्तुं नैव पार्यते ।
નોપમેય પ્રિયાયૈ:, નાપિ તત્ત્વદ્રવઃ ॥૨॥
જ્ઞાનમાં મગ્નને જે આનંદ હોય છે, તે કહી શકાતો નથી. પ્રિયાના આલિંગન કે ચંદનના વિલેપન સાથે પણ તેને સરખાવી શકાતો નથી.
