________________ ફળો આવતાં જાય તેમ તેમ નમતું જાય જ્યારે આપણે તો સંજ્ઞિ છીએ. તેથી આપણે તો સમજીને વધુ નમ્ર બનવાનું છે. ગુણીજનોનો વિનય કરવાનો છે, તેથી ગુણોનું બહુમાન થશે. બીજાની ભૂલ પર આનંદન આવવો જોઈએ. જ્ઞાન પરિણામ ન પામે તો જ આવું બને. છદ્મસ્થની ભૂલ થઈ શકે. ગૌતમ સ્વામીની પણ ભૂલ થઈ હતી. પણ તે ભૂલને સ્વીકારી તેની માફી માગી હતી. તેમ આપણે પણ માફી માગતા શરમાવું ન જોઈએ. નહીં તો બધે મેંકર્યું–મેં કર્યું એમ થશે. તે કર્તાભાવ ઊભો કરાવશે. આખા સંસારનો આધાર આ કર્તાભાવ છે. એકલવ્ય અર્જુન કરતાં વધારે બાણાવલી બન્યો તેમાં તેણે ગુરુની કૃપા જ માની ને ગુરુએ જ્યારે ગુરુદક્ષિણામાં અંગૂઠો માગ્યો તો આનંદથી આપી દીધો. કોઈપણ વિકલ્પ વિના આપી દીધો. કેમ કે તે સાચો શિષ્ય હતો. જ્યારે અત્યારે આપણે સાચા કહેવાતા સાચાં છીએ ખરા? જન્મદાતા માતા-પિતાને પોતાની ચામડીના જોડા બનાવી પહેરાવે તો પણ તેમના ઉપકારમાંથી મુક્ત નથી બની શકાતું. જ્યારે ગુરુ તો ભવોભવના જન્મને ફેડનારા છે. તો તેના ઉપકાર સામે બધું જ ગળી જવા તૈયાર થશે. બધું જ ગૌણ કરી દેશે. પણ મેં બુદ્ધિથી મેળવ્યું છે એમ લાગશે તો હવે હું તૈયાર થઈ ગયો છું. બીજાને પમાડી શકું છું તો પછી ગુરુને છોડતાં વાર નહિ લાગે. કલિકાલની આ જ તો ખાસિયત છે.” ગુરુ ગોતવામાં ભૂલ તે જ કરે જેને આત્મ કલ્યાણની ભૂખ જ નથી તે ફસાય છે. તત્ત્વનો નિર્ણય કરવાનો જેને નિર્ધાર છે તે ક્યાંય ફસાતા નથી પણ જે અનુકૂળતાના અર્થી છે તેને ફસાતાં વાર નહિ લાગે.બને લાલચુ બન્યા પછી શું થાય? તત્ત્વનો છેડો શું? આત્મશ્રેયને સાધવું તે. આત્યંતિક (એનાથી વધારે બીજું સુખ નથી એવું અંતિમ) અકૃત્રિમ - સ્વાભાવિક આત્મજ્ઞાન નિરંતર આત્માનો અનુભવ કરાવે. જે કદી જાય નહિ, નાશ ન પામે, સહજ રહેવાનું છે. હવે આત્માને અનુભવ કરવા માટે પરપદાર્થની જરૂર નહીં પડે. જ્ઞાનસાર-૨ // પ૭
