________________ મોહ વિના આત્મા પરમાં ડૂબી શકતો નથી. સ્વના જ્ઞેયનો જ્ઞાતા બને ત્યારે મોહનો વિચ્છેદ થાય છે. બહાર જાય તો ઉછાળો આવે છે, અંદર જાય તો ગંભીર બને છે. તેને પછી બીજાને જણાવવાની તત્પરતા ન આવે. એથી જ એવા જ્ઞાની પૂર્ણતાને વરે છે. માટે જ કેવળી-કેવળજ્ઞાન થયા પછી પોતાના મુખે કહે નહીં કે હું કેવળી છું. આ જ જિનશાસનની ગંભીરતા છે. કંઈક બનવું– કંઈક થવું એ જીવનો સ્વભાવ છે. પણ એ સ્વમાં ભળ વાને બદલે પરમાં ભળી જાય છે ત્યાં મહત્વાકાંક્ષા પ્રગટ થાય છે. તેમાં મોહ ભળી અહિત કરવામાં કાંઈ બાકી રાખતો નથી. જે સત્ય સમજી ગયાં છે તે પરને છોડી ચાલી નીકળ્યા. પછી તીર્થકર હોય, ચક્રવર્તી હોય, રાજા હોય કે શાલિભદ્ર હોય. તેઓ સર્વ સમૃદ્ધિને છોડીને સ્વને પામવા ચાલી નીકળે છે અને મોહને પરાજિત કરી તેના ફૂરચે–ફૂરચા ઉડાવી દઈ પોતાના આત્માના સામ્રાજ્યને પામી જાય છે. અનંતા આત્માઓ પામી ગયા. જ્ઞાનમાં વિનય ભળ્યો હોય તો તે બીજાને આગળ કરે. કોઈ આવે તો શિષ્ય તેને ગુરુ પાસે મોકલે પણ પોતે સમજાવવા બેસી ન જાય. મોહ વિનયગુણને હરી લે છે. માન આવે તો તે નાનો બનવા જ ન દે. આપણે ત્યાં આર્ય સંસ્કૃતિ હતી તે આત્મપ્રધાન હતી માટે વિનયગુણ સહજ હતો. શીખવવો પડતો ન હતો. આજે અનાર્ય સંસ્કૃતિના પનારે પડીને બધું સાફ થઈ ગયું. આર્યરક્ષિત બ્રાહ્મણ હતા. માતાએ મામા મહારાજ પાસે મોકલ્યા. સાધુને કઈ રીતે વંદન થાય તે જાણતા ન હતા. બીજા શ્રાવકે કર્યું તે પ્રમાણે બરાબર ધારીને કર્યું. આર્ય સંસ્કૃતિમાં આ ગુણ સહજ હતો. પરમાં સુખ નથી, સ્વમાં જ સુખ છે આ નિર્ણય કરવામાં આત્માના ભવોના ભવ પસાર થઈ ગયા. જે ભવમાં આ નિર્ણય થયો તે ભવ આપણો સફળ. અનુપ્રેક્ષા = વારંવાર આત્માને આત્મા વડે સતત જોયા કરવો. જ્ઞાન જ્ઞાનસાર-૨ || 54
