________________ દશામાં હતા. આવી દશાવાળા યોગીઓને કેવળજ્ઞાનનું સહજ ધન પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. પરના રાગીને પથરારૂપ ધનની પ્રાપ્તિ થાય. સરળતા પર ચડ્યા વિના ગુણશ્રેણી પર આરોહણ થઈ શકતું નથી. મોક્ષમાર્ગ અતિ સરળ છે, જ્યારે સંસાર માયાથી ભરેલો છે. માટે તેને ચલાવવો અઘરો છે. આત્માનો દોડવાનો સ્વભાવ નથી, પણ મોહનાં કારણે ઈન્દ્રિયો પરમાં દોડે છે. ઈન્દ્રિયોથી મોહિત થયેલો આત્માબહારનાં ભૌતિક, વિનાશી સુખમાં રાચે છે. પણ અંદર આત્માનું અવિનાશી ધન તેને દેખાતું નથી. વિનાશીનો સ્વભાવ વિનાશ થવાનો છે. અવિનાશીનો સ્વભાવ સહજ આનંદ ભોગવવાનો છે. અસ્થિર ઈન્દ્રિયો સાથે જોડાયેલું મન પણ અતિ ચંચળ અને તે જેની સાથે જોડાય છે તેદ્રવ્ય પણ પરિવર્તનશીલ અને અસ્થિર છે. પર પદાર્થો અસ્થિર છે તેની પાસેથી શાંતિની કે સમાધિની અપેક્ષા રાખીએ તો તે અપેક્ષાની પૂર્તિ કઈ રીતે થાય? આત્મા જો પરના બદલે સ્વમાં ડૂબે તો આનંદ જ છે. મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન મર્યાદિત છે. તેને માટે સાધન સારું હોય તો જ્ઞાનનો ક્ષયોપશમ સારો થાય. દ્રવ્ય ગુણનો આધાર છે, ને ગુણ તેમાં આધેયરૂપ છે. પર્યાય ગુણનાં જ હોય. કેવળજ્ઞાનરૂપ ગુણ પર કોઈ આવરણ રહી શકતું નથી. આત્મા એ જીવદ્રવ્ય છે. કેવળ જ્ઞાનાદિ તેનો ગુણો છે. તેનાં અનંતા પર્યાયો છે. મતિનાં૨૮ કે 340 ભેદ, શ્રુતનાં 14 કે 20, અવધિનાં 6, મનઃ પર્યાયનાં ભેદ છે પણ કેવળજ્ઞાન એક જ છે. સદા રહેનારું છે. અન્યદર્શનકારો કહે છે કે જ્ઞાન પ્રકૃતિમાંથી આવે છે. પ્રકૃતિને આત્મા ભિન્ન થાય ત્યારે તેનષ્ટ થાય છે. તેઓ મોક્ષને માને. આત્માને કુટસ્થ પરિણામી જ્ઞાનસાર-૨ // રર૬
