________________ છો? બોલતાં સામેવાળો બધી જ વરાળ કાઢે, પછી તમે તે આખા ગામમાં વહેંચી આવો. મહાન પુણ્યોદયે પાંચ ઈદ્રિય અને મન મળ્યું છે તેનો આપણે કેવો ઉપયોગ કરીએ છીએ. ઈદ્ર= આત્મા, ઈન્દ્રિય= એને ઓળખાવે છે. જેમ ઈદ્ર૮પટ્ટરાણી અને દેવતાઈ ઐશ્વર્યથી યુક્ત હોય એમ આત્મા પણ કેવળજ્ઞાનાદિ ગુણોથી યુક્ત છે, એ તેનું ઐશ્વર્ય છે. ઉપયોગ એ આત્માનું લક્ષણ છે. આપણને સતત યાદ આવવું જોઈએ કે ઈદ્રિયો આત્મા દ્વારા કાર્યરત છે. આત્મા જતાંજ ઈદ્રિયો કાર્ય કરતી બંધ થઈ જાય છે. શરીર જડ બની જાય છે. આથી જ શરીર એ હું નથી, પણ આત્મા એ જોનાર આત્મા છે કે આખ? જોનાર આત્મા જ છે. જેની કર્મલઘુતા થઈ હોય, નજીકના કાળમાં જે મોક્ષમાં જવાનો હોય તે આ સાંભળીને ઉલ્લાસિત થઈ જાય. બીજાને આ વાત ગમશે પણ નહિ. ઈદ્રિયો રૂપી સાધન દ્વારા જ કરવાનું કે ડૂબવાનું. તેનો આધાર તમે જે કરો તે સમ્યગુ કરો છો કે મિથ્યા તેના ઉપર છે. તરવું જ હોય તો આંખનો શો ઉપયોગ કરવો? બહારથી જીવોની જયણા માટે, અંદરથી આત્માની જયણા માટે. પ્રથમ દ્રવ્ય ઈદ્રિયથી વિજય મેળવાવનો છે. જે દશ્ય રાગનું કારણ બને છે તે દશ્ય જોવાનું બંધ કરવાનું જે રીતે જરા પણ કચરો આવે તો આંખ તરત બંધ થઈ જાય અને ત્યાં સુધી ચેન પણ ન પડે તે જ રીતે રાગના કારણે આંખને મલિન ન કરાય. ભાવિમાં આંખ ન મળે તેવું કાર્ય જીવે કરવાનું નથી. દેવશર્મા પત્નીના રૂપમાં આસક્ત બન્યો તેથી તે મરીને પત્નીના માથામાં જૂ તરીકે ઉત્પન્ન થયો. કર્મસત્તાએ જે આપ્યું તેનો ઉપયોગ આત્મા જ્ઞાનસાર-૨ // 204
