________________ સ્વભાવની સન્મુખ થવા માટેનો જે ભાવ તે પ્રશસ્તભાવ. ઓઘથી પણ મોક્ષનો ભાવ આવે તો તે પણ આત્માને લાભ કરાવે. બાર ભાવનાના કારણે જગતની અનિત્યતા= અસારતા સમજાય છે. તેથી સંસારને ભોગવવાનો જે ભાવ હતો તેનાથી છૂટતો જાય છે. એમ કરતા ૪થા ગુણઠાણે જીવ સંવેગ અને નિર્વેદમાં રમતો થાય છે. ગુણને અનુભવવાનો ભાવ તે સંવેગ અને દોષોથી વિરમવાનો જે ભાવ તે નિર્વેદ. જે અવશ્ય સ્વભાવ ધર્મને પ્રાપ્ત કરાવે, પરથી છોડાવે તે નિર્વેદ. સ્વના ગુણોને ભોગવવાનો, સંવેગ આવે તેમ તેમ આત્મા આગળ વધતો જાય. આસ્તિક્ય આવે એટલે આગળ-આગળના લક્ષણો આવતા જાય. પોતાના સ્વભાવને ભોગવવા માટે સ્વરૂપને જ પકડવું પડે, કેમ કે તે જ નિર્ધારિત લક્ષ છે. સ્વરૂપથી અભિમુખ થયેલો આત્મા મોક્ષના ઉપાયથી જીવ પોતાના અનુભવના ભાવ વડે જ સ્વરૂપમાં સ્થિર થાય છે. વ્યવહાર એ ભાવ છે અને નિશ્ચય તે સ્વભાવ છે. આત્મા જ્યારે તત્ત્વચિંતન કરે છે ત્યારે પોતાના જીવનમાં તે મય બનવા માટે વ્રતોનો સ્વીકાર કરે છે. આપણે ભાવ કર્યો કે કોઈ જીવ દુઃખી ન થાઓ, કોઈને પીડા ન મળો એ ભાવના ભાવી તે સાચી ક્યારે કહેવાય? કે જ્યારે આપણા તરફથી બીજા જીવોને પીડા ન મળે, તો ભાવના સાચી કહેવાય. પુરુષાર્થ તે દિશા તરફનો હોવો જોઈએ. તેના માટે જ વ્રત–નિયમમાં આવવું જ પડે. * જગતમાં સાચો મિત્ર સાધુ જ બને. જીવ જેટલી પ્રવૃત્તિ કરે તેટલી સ્વ પરની પીડા ઊભી કરે અને તે જેટલી નિવૃત્તિ કરે એટલો ધર્મ, માટે જ નિવૃત્તિ ધર્મની મહત્તા છે. સરંભ–સમારંભ–આરંભમાં પીડાજ છે. વિચાર માત્ર કરવાથી પીડા આપવાની સ્વીચ શરૂ થઈ જાય છે. ક કાયના જીવોની હિંસાનો પ્રારંભ થઈ જાય છે. માટે જ જગતના સાચા મિત્ર સાધુજ બને. મોહના પરિણામનો ઉચ્છેદ થાય ત્યારે જ મૈત્રી સંભવે. સાધુ ભગવંત પોતાના માટે કોઈ વસ્તુ બનાવે જ્ઞાનસાર-૨ || 114
