________________ સ્વભાવ. જીવ વિશે કેવો ભાવ? મૈત્રી–પ્રમોદ-કરુણા, માધ્યસ્થભાવ, સર્વજ્ઞ પ્રમાણે મૈત્રીભાવ. જીવ વિશે જાણેલું જ્ઞાન સમ્યક જ્ઞાન છે. સર્વજ્ઞ પ્રમાણે યથાર્થ બોધ સમ્યક જ્ઞાન છે. સમ્યક દર્શન હોય તો કરુણા આવે જ. હેય-ઉપાદેયનું સર્વજ્ઞ પ્રમાણે નિર્ણય તે સમ્યક જ્ઞાન રૂપે બને અને તેની અંદર રુચિનો પરિણામ ભળે તો સમ્યક દર્શન રૂપે બને. હેયમાં છોડવાનું. ઉપાદેયના ગ્રહણ કરવાની રુચિ પ્રગટ કરવાનું જ્ઞાન થાય પછી રુચિન થાય તો સમ્યક દર્શન ન મળે. રુચિ પરિણામ અતિ મહત્ત્વનો છે. જેની રુચિ જાગે એને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ કર્યા વગર ન રહે તો જ નિશ્ચય સાચો. નહિતર ભ્રમવાળો નિશ્ચય. નિશ્ચય થાય તો રુચિ પ્રગટ થાય. એક ગુણ બીજાને જગાડે. સમ્યક દર્શન આવે ત્યાં ચારિત્ર ગુણ પ્રગટ થવાની તૈયારી. પહેલા સમ્યક જ્ઞાન થાય પછી સમ્યક દર્શન થાય પછી જ સમ્યક ચારિત્ર આવે. સર્વજ્ઞની બધી જ વાત સાપેક્ષ હોય તેના વચન પર અપૂર્વ શ્રદ્ધા નથી. માટે જ જે ફાવે તેની વાત પકડી તેને પ્રધાનતા આપી. * આત્મા અશાંત કેમ? જેટલા વિકલ્પો વધારે, એટલા અંશે ચંચળતા. મનને એકમાંથી અનેક મનોરથ થાય. ધનને મેળવવાનો એક વિકલ્પ થાય, ધનની મહત્તા લાગે તો 18 પાપસ્થાનકમાં ઘૂસી જાય. હવે શાંતિથી વિચારો કે આત્મા મોહને વશ બની, કેટલાય વિકલ્પોની કલ્પના જાળમાં ઘેરાતો જાય છે. આથી મોહની જાળમાંથી નીકળવા માટે પરમાત્માએ સરળ ઉપાય બતાવ્યો છે. કર્મના સંયોગથી સંસારી આત્માની બે વિભાવદશા આવી પહેલી અઘાતિ કર્મના ઉદયથી સ્વરૂપના વિકારરૂપી કાયા રૂપે અને બીજી સ્વભાવના વિકાર રૂપે વિષય કષાય વિભાવ અવસ્થા = દશા પામ્યો છે. એ મિટાવવા પોતાના સ્વરૂપનો નિશ્ચય કરી જ્ઞાનાદિસ્વભાવ વડે પોતાના સ્વરૂપને પકડીને ધ્યાનમાં સ્થિર થવાનું છે. અસ્થિર એવા પર પુદ્ગલ સાથે જોડાઈ રહ્યા છીએ. તેથી આત્મા જ્ઞાનસાર-૨ // 107
