________________ સિધ્ધચંદ્ર ગણિએ નેમિનાથ ચતુર્માસકમ' ની રચના કરી છે. આ કવિને ફારસી ભાષાનું જ્ઞાન વિશેષ હતું એટલે રાજાએ ઉપરોક્ત ઇલ્કાબ આપ્યો હતો. કવિની આ રચના ઋતુકાવ્ય-બારમાસી પ્રકારની છે. શ્રાવણ, ભાદરવો, આસો અને કાર્તિક એમ ચાર માસનું વર્ણન, પ્રથમ દુહા પછી હરિગીત છંદમાં થયેલું છે. તેના પર ચારણી ઋતુગીતોનો પ્રભાવ જોવા મળે છે. “શ્રાવણહિંતુ રસિઆમલી, ધરા સીંચી જલધાર ચિત્ત ચાતક પિઉ પિઉં, ચવઈ મોર કોઉ મલ્હાર મલ્હાર મનહર કીધું મયૂરહ,વીજ ચમકઈ ચિહુ વલઇ મદમસ્ત જીવન જોર માતી, વિરહ રાજુલ વિલવલઈ નિસિ અંધારી નિરાધારી, પિયુ વિહૂણી પદમણી ખરફહમ સાંઇ મિલિ, દિલખુસ સુત્રએ હિંતુ શ્રાવણી.” 9 કહેગી કબ જવાં મેરી દયાકા પ્રીતમ ઘર આયા હૈ?” ઉપરોક્ત ઉદાહરણોને આધારે ગઝલ કાવ્ય પ્રકારની માહિતી પ્રાપ્ત થાય છે. “ગઝલ મૂળ અરબી ભાષાનો શબ્દ છે. તેનો અર્થ પ્રેમયુક્ત ભાષામાં અથવા કાવ્યરૂપે બોલવું. ફારસી કાવ્ય પ્રમાણે ગઝલની પાંચ, સત્તર કે ઓગણીસ બેત્તની સંખ્યા રાખવામાં આવે છે. દરેક બેત્તમાં જુદી જુદી ભાવના પ્રગટ થયેલી હોય છે. ગઝલમાં કવિનું નામ કે તખલ્લુસનો ઉલ્લેખ થયેલો હોય છે. ગઝલમાં પ્રેમ, સૌન્દર્ય, મનની વેદના, ઉત્સાહ, નિરાશા, વિયોગ, મિલનની ઉત્કટતા, સુખચેનનો અભાવ, બેચેની, ઉજાગરા, દુખનો આર્તનાદ, વગેરેને વ્યક્ત કરવામાં આવે છે. મદિરાનો નશો, વસંતઋતુ, પુષ્પોની પરિમલને પણ સ્થાન આપવામાં આવે છે. 153
