________________
દક્ષિણનાં રાજ્ય જિલ્લાના એક વેરાન પ્રદેશમાં આજે પણ ભવ્ય એકાંતવાસ સેવતાં ઊભાં છે. એ મંદિરમાંનું કોતરકામ અદ્વિતીય ઉત્તમતાવાળું છે. રાજેન્દ્ર ગંગાઈડાના સમયમાં પણ પાંડવ રાજ્ય ચેલ સત્તા નીચે ચાલુ રહ્યું હતું અને એલ–પાંચના બિરૂદથી તેને પુત્ર તેના સુબા તરીકે તેને વહીવટ કરતો હતો.
રાજેન્દ્રને સૌથી મોટા પુત્ર રાજાધિરાજ જે ૧૦૧૮થી માંડી રાજવહીવટમાં તેના પિતાનો સહકર્મચારી હતા, તે ૧૦૩૫માં તેના
પછી ગાદીએ આવ્યો. પડોશી રાજ્યો સાથે રાજાધિરાજ; યુવ- તેના પિતાએ શરૂ કરેલા અનંત વિગ્રહે તેણે રાજ ઈ.સ. ૧૦૧૮; ચાલુ રાખ્યા. ઈ.સ. ૧૦૫ર કે ૫૩માં કોટયામના રાજા ઈ.સ. ૧૦૩૫ યુદ્ધમાં ચાલુક્ય સેના સાથે થયેલી ખૂનખાર
ઝપાઝપીમાં તે કામ આવ્યો. એ યુદ્ધથી તુંગભદ્રા નદી ચોલ અને ચાલુક્ય રાજ્યો વચ્ચેની સરહદરૂપ ગણવાનું કર્યું. એ યુદ્ધમાં રાજાધિરાજનું મરણ થયું છતાં યુદ્ધભૂમિ પર તેના વારસ તરીકે અભિષિક્ત થયેલા તેના ભાઇ રાજેન્દ્ર પરકેશરીવર્માએ બગડી બાજી સુધારી.
- આ રાજા તેમજ તેની પછી આવેલા ત્રણ રાજાઓના અમલ દરમિયાન આ ઝઘડાઓ ચાલુ રહ્યા. તેમાંની કોઈ વિગત ખાસ યાદ
રાખવા જેવી નથી. કૃષ્ણ અને પંચ ગંગા નદીના કુડાલસંગમનું યુદ્ધ સંગમ, કુંડલસંગમ આગળનું યુદ્ધ, એ તે ઝઘડા
એમાંનો જાણવા જેવો બનાવ છે; કારણકે તેમાં ચાલુક્યએ વરરાજેન્દ્ર ચોલને હાથે સજજડ હાર ખાધી હતી. (રાજ્યારહણ ઈ.સ. ૧૦૬૨-૩) ચાલુક્ય ગાદીના હરીફ હકદાર અને ભાઈ સોમેશ્વર બીજા અને વિક્રમાદિત્ય વચ્ચે આપ આપસમાં થયેલા કુટુંબવિગ્રહમાં વીર રાજેન્દ્ર બીજાનો પક્ષ લીધે અને તેની સાથે પોતાની કુંવરીનું લગ્ન કર્યું.
વીર રાજેન્દ્રનું મરણ થતાં તેના વારસા માટે તકરાર પડી અને
