________________
દક્ષિણનાં રાજ્ય
૨૪૧ ચલના રિવાજ મુજબ તેનો પુત્ર રાજેંદ્ર તેની સાથે રાજકાજમાં જોડાયો.
ચાલુ અને પલ્લવો વચ્ચેના વેરનો વારસો ચોલોને મળ્યો. દક્ષિણ હિંદમાં પહેલાં પલ્લ જે સરસાઈનું સ્થાન ભોગવતા હતા તેની
પર હવે ચાલો આવ્યા હતા એટલે હવે તેમની ચાલુકયે સાથે અને ચાલુક્ય વચ્ચે ચાર વર્ષને વિગ્રહ જામ્યો વિચહ અને આખરે ચાલુકોને પરાજય થતાં તેનો
અંત આવ્યો. રાષ્ટ્રકૂટોની તાબેદારીમાંથી એ ચાલુ હમણાં થોડું થયાં જ મુક્ત થયા હતા તેવામાં તેમને આમ પરાજય થવા પામે.
રાજરાજની પાસે બળવાન નૌકાસૈન્ય હતું, અને તેને તેણે પૂરતો ઉપયોગ પણ કર્યો હતો. તેનું છેલ્લું પરાક્રમ ચેકસ નામનિર્દેશ વગરના
સંખ્યાબંધ ટાપુઓ જીતી લેવાનું હતું. આ ટાપુદરિયાઈ યુદ’ તે લક્ષદ્વીપ અને માલદ્વીપ હશે અને તે
તેના અમલના ૨૦મા વર્ષમાં છતાયા હશે. તેની આજ્ઞાથી તેના પાટનગર તાંજોરમાં (તાંજુવુર) બંધાયેલું ભવ્ય મંદિર, જેની ભીંતો પર તેના છવ્વીસમા વર્ષમાં નોંધાયેલી જીતની તારમાં મંદિર
રિ કથા ચિત્રરૂપે ચિલી છે તે રાજરાજની ઝળકતી
* કારકીર્દિના સ્મારક તરીકે આજ પણ ઊભું છે. જાતે શિવભક્ત હોવા છતાં તે એટલે ઉદાર વૃત્તિને હતો કે નેગાપટ્ટમનાં બંદરે આવેલાં બે બૌદ્ધમંદિરને તેણે ધનસહાય કરી હતી.
પંદરમા સૈકા સુધી એવાં બે મંદિર પરદેશી બૌદ્ધ સંપ્રદાય બૌદ્ધોનાં યાત્રાનાં ધામ તરીકે ચાલુ રહ્યાં હતાં.
તેમાંનું એક ઘણું કરીને રાજરાજની ધનસહાયનું પાત્ર બનેલું મંદિર ૧૮૬૭ સુધી ભાંગીતૂટી હાલતમાં નભી રહ્યું હતું. તે અરસામાં જેસ્યુઈટ સાધુઓએ તેને તેડી પાડયું અને તેના ઈમલાને નવાં ખ્રિસ્તી દેવળો બાંધવામાં ઉપયોગ કર્યો.
ગંગાઈડા અટકવાળા રાજરાજના પુત્ર અને વારસ રાજેન્દ્ર
