________________
ઉત્તર હિંદનાં મધ્યયુગીન રાજ્યો
૧૫૧ કચેરીમાંથી કાઢી આપવામાં આવ્યું છે. તેના કુટુંબના બીજા રાજાઓની પિઠે તે દ્ધ સંપ્રદાયને બહુ ચુસ્ત અને ઉત્સાહી અનુયાયી હતો અને એમ કહેવાય છે કે તેણે એ સંપ્રદાય નહિ માનનારા સામે યુદ્ધ જગવ્યું હતું અને તેમના ચાલીસ કિલ્લા તેડી ખેદાનમેદાન કર્યા હતા. તેણે ૪૮ વર્ષ રાજ્ય કર્યાનું કહેવાય છે.
દશમા સૈકાના પાછલા ભાગમાં, કબજ નામથી ઓળખાતા પર્વતવાસીઓના સફળ આક્રમણથી પાલ રાજાઓના અમલમાં ભંગાણું
પડે છે, કારણકે તે પર્વતવાસીઓએ પિતાના કબેજ અમલ નાયકને રાજ્યપદે મૂક્યો. ઈ.સ. ૯૬૬માં ઊભા
કરેલા દેખાતા દીવાજપુર આગળના એક લેખવાળા સ્તંભથી તેનો અમલ યાદગાર થયેલો છે.
પાલવંશના નવમા રાજા મહીપાલ પહેલાએ કાબાજોને હાંકી કાક્યા. તે ઈ.સ. ૧૦૨૬માં રાજ્ય કરતો હતો એમ જણાયું છે અને
આશરે ઈ.સ. ૯૭૮થી૮૦ સુધીમાં તેણે પિતાનું મહીપાલ ૧લ આશરે પિતૃગત રાજ્ય પાછું મેળવ્યું હશે એમ આપણે ઈ. સ. ૭૮-૧૦૩૦ માની શકીએ. એનો અમલ લાંબે બાવન વર્ષનો
હતો એમ મનાય છે અને એ કથન કાંઈ બહુ ખોટું હોય એમ જણાતું નથી, કારણકે તેને અમલ ૪૮ વર્ષ ચાલ્યો હતો એ બાબતના તો શિલાલેખના પુરાવા છે. બધા પાલ રાજમાં
૨ ૧૦૮૩નો સારનાથને લેખ (ઈન્ડ. એન્ટી. XIV, ૧૪૦) કાંસાની આકૃતિઓનાં બે સમૂહો તિહુંટના મુઝફરપુર જિલ્લામાં કે ઉત્તર બિહારમાં મળી આવેલા છે અને તેની પર મહીપાલના ૪૮મા વર્ષની સાલવાળા લેખ છે. (હાનલે. ઈન. ઈન્ડ એન્ટી XIV, (૧૮૮૫) પૃ. ૧૬પ. નેધ. ૧૭) .... મહીપાલ પહેલાએ સમતાને તેના પાયા તરીકે વાપર્યો જણાય છે. ટિપેરાહ જિલ્લાના કેમિલા પેટા વિભાગમાં, સમતટામાં બાધરા આગળ મળી આવેલા તેના અમલના ત્રીજા વર્ષના બાધીરાને લેખ એ જ વાત બતાવે છે અને વળી બતાવે છે કે કેમિલાને સમાવેશ સમતટામાં થતો
