________________
ઉપઘાત. બાળક તે બીજું કોઈજ નહિ પણ “યુરોપના સુધારાના ઇતિહાસ "નૈ આપણો વ્યાખ્યાનકાર–ગી. આ પ્રખ્યાત પુરુષના બાળપણ વિષે જાણ તાં પહેલાં એક બીજી પણ શોકજનક વાત નોંધવા લાયક છે. ફ્રાન્સમાં મહાન રાજ્યપરિવર્તન થયું ત્યારપહેલાંના વખતમાં ધાર્મિક અસહિષ્ણુતા અત્યન્ત હાનિકારક પરિણામો આણુતી હતી. ખ્રિસ્તિ ધર્મનાજ પ્રોટેસ્ટંટ પંથના લોકો સામે કેથલિક લેકે બને તેટલી કૂરતા વાપરવા તત્પર રહેતા હતા, ને વાપરતા પણ હતા. એ કુરતાના આવિર્ભાવના તે વખતના વર્તુલમાં ગીઝનાં માબાપ સપડાઈ ગયાં હતાં. તેઓ પ્રોટેસ્ટંટ હતાં, અને તેથી તેમની વચ્ચેનું લગ્ન ખુલ્લી રીતે થયું નહોતું, ને કાયદાપૂર્વક પણ ગણાયું નહોતું. આ પ્રમાણે નાના ગીઝની માતાને શિરે બે આક્ત આ વી પડી હતી; એક, પતિનું મૃત્યુ, ને બીજું પિતાનું લગ્ન કાયદાની વિરુદ્ધ ગણાયું.
ગીનું શિશવ. કટુ અનુભવાળું નાઈમ્સ નગર છોડી મૈ ગોગે જીનેવા ગઈ ને ત્યાં ગયા પછી બાળક ગીનું વિદ્યાર્થીજીવન શરૂ થયું. મેં. ગીઝ શિષ્ટ ને સ્વતંત્ર વિચારની સ્ત્રી હતી. પિતાના બાળકની કેળવણીને માટે તે ખાસ દરકાર રાખતી હતી. કેળવણીસંબંધી એના વિચાર જરા પણ સંકુચિત નહોતા. પ્રખ્યાત ફેન્ચ ફિલસુફ રૂસોએ પોતાના ઇમાઈલ નામના પુસ્તકમાં એક અગત્યને વિચાર એ દર્શાવ્યો હતો કે હસ્તકળા અથવા શિલ્પકળાની કેળવણી, કેળવણીનું એક જરૂરનું અંગ છે, તે વિચારને મેં. ગેઝે બરાબર અનુસરતી હતી. તે પ્રમાણે બાળક બીઝને બચપણમાં સુથારી કામ શિખવવામાં આવ્યું હતું. તે કામમાં તે એવો પ્રવીણ થયે કે એણે તે સમયે પિતાને હાથે એક ટેબલ તૈયાર કર્યું હતું, ને તે ટેબલ ગીની બાળપણની શક્તિના સ્મરણ તરીકે હજી જાળવી રાખવામાં આવ્યું છે. બાળપણથી જ ગીઝને વાચનને એવો શોખ હતું કે આપણે એમ કહી
