Page Text
________________
૧૨૪
યુરોપના સુધારાના ઇતિહાસ.
પણ આવી ભયંકર અવ્યવસ્થા હતી તે નગરા દ્રવ્યહીન થતાં હતાં ને વસ્તી ઓછી થતી હતી તેમ છતાં નગરે ટકી રહ્યાં હતાં ને તેમનું કેટલુંક અગત્ય પણ હજી રહ્યું હતું. ધણાંખરાં નગરામાં ધર્મગુરુ, ને ધર્માધ્યક્ષ હતા; તેઓ પોતાની સત્તાના ઉપયાગ કરી રાજાને પ્રજા વચ્ચે સંબંધ કરા વવામાં કારણુરૂપ થતા હતા. અને ધર્મથી તેમનું રક્ષણુ કરતા હતા. ઉપરાંત, શમન સંસ્થાઓના પડી ભાંગેલાં ચિહ્નો પણ તે વખતે જોવામાં આવતાં હતાં. આ સમયેજ સભાએ વારંવાર ખેલવાની જોવામાં આવે છે. આ નાગરિક ચેતન ને સ્વાતંત્ર્ય ધીમે ધીમે અદૃશ્ય થયું એ ખરૂં છે. અશિષ્ટતા, અવ્યવસ્થા, તે હંમેશ વધતા જતા ધ્રુવને લીધે વસ્તી વધારે ને વધારે ઘટતી ગઈ. કૃષિકર્મનું અગત્ય પણ વધતું ગયું તેને લીધે નગરાની પડતીનું કારણ એક વધ્યું. ધર્માધ્યક્ષેાજ જ્યારે ચૂડલ સમાજમાં ભળી ગયા ત્યારે તેમણે પોતાના નાગરિક જીવનની અગત્ય ધટાડી નાંખી. છેવટે જ્યારે યૂડલ પદ્ધતિની પૂરેપૂરા જય થયા ત્યારે નગરા જો કે તદન દાસત્વની સ્થિતિમાં નહિ, તાપણુ અમુક જમીનદાર અમીરના હાથમાં આવ્યાં, તે અમુક પ્રકારનું પૂર્વે જે સ્વાતંત્ર્ય હતું તે બધું ખાઈ ખેઠેલાં થઈ પડયાં. એટલે પાંચમા સૈકાથી શરૂ કરી કરી ક્યૂડલ પદ્ધતિનું બંધારણ બરાબર થયું ત્યાં સુધી નગરા હંમેશ પતીજ સ્થિતિમાં હતાં.
એક વાર જ્યારે ચૂડલ પદ્ધતિ ખરાબર સ્થપાઈ, દરેક માણસ પાતાની જમીન પર સ્થાયી સ્થળ લઈ નિશ્ચિંત થયા, તે અટનની જીવનપદ્ધતિના અન્ત આવ્યા ત્યારે કેટલાક વખત પછી નગરેાનું અગત્ય પાછું વધવા માડયું ને તેમણે ક્રીથી નવી પ્રવૃત્તિ દર્શાવવા માંડી. તમે જાણા છે. તેમ જેમ જમીનની મૂળ આપવાની શકિત વિષે અને છે તેમ મનુષ્યની પ્રવૃત્તિને વિષે પણ તેવુંજ છે; જ્યાં એકવાર તે ખધ પડી જાય છે કે તે ક્રીથી દેખાવ દે છે ને દરેક વસ્તુને ફળદાયી ને આબાદ બનાવે છે. થોડી પણ વ્યવસ્થાને શાન્તિની ઝાંખી થયેથી માજીસ આશાવન્ત બને છે, તે આશાવન્ત થયા પછી કામ કરવા મડી પડે છે. નગરાને વિષે આમજ
| SR No. | 032714 |
| Book Title | Europena Sudharano Itihas |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Atisukhshankar K Trivedi |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society |
| Publication Year | 1913 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |