Page Text
________________
૧૦૮
યુરોપના સુધારાનો ઈતિહાસ ચાલે છે. યુરોપમાં બેકન ને ડેકોર્ટના સમય સુધી બધી જ બાબતને ધર્મવિચારોને રંગ લાગતો હતો. ઇંગ્લંડમાં બેકને ને ફ્રાન્સમાં ડેકાટે પહેલી જ વખત બુદ્ધિને ધર્મના ક્ષેત્રમાંથી છૂટી પાડી, ને વિચારો સ્વતંત્ર રીતે કરવાની આવશ્યક્તા સ્થાપિત કરી.
સાહિત્યનાં સર્વે અંગોમાં પણ આવી જ સ્થિતિ જોવામાં આવે છે; દરેક સ્થળે ધાર્મિક રૂઢિઓ, ભાવનાઓ, ને ભાષા દૃષ્ટિગોચર થાય છે. આ
સમગ્ર રીતે જોતાં આ પ્રકારની અસર હિતકારક થઈ છે. એણે યુરોપના જ્ઞાનક્ષેત્રમાં ચેતન મુકી તેમાં સારાં ફળ આપ્યાં છે, એટલું જ નહિ, પણ જે સિદ્ધાન્ત ને ઉપદેશવચનની પદ્ધતિના નામમાં એ ચેતન ઉત્સાહિત કરવામાં આવ્યું હતું તે પ્રાચીન સમયની પ્રવૃત્તિઓ કરતાં ઘણું ઉંચા પ્રકારનું હતું. એકજ વખતે ચેતન ને પ્રગતિ સાથે પ્રોત્સાહિત થયાં.
વળી ખ્રિસ્તિ સમાજની વસ્તુસ્થિતિ એવી હતી કે અગાઉ કોઈ પણ દિવસ નહિ થએલો એ માનસિક વિકાસ આધુનિક યુરોપમાં થવા પામ્યો. પૂર્વમાં બુદ્ધિ તદન ધર્મનિષ્ઠ હોય છે; ગ્રીક લોકોમાં એ તદન લૌકિક હોય છે; એકમાં મનુષ્યત્વ–નનુષ્યસ્વભાવ ને મનુષ્યના ભાવી વિષેની બાબતો બીલકુલ જોવામાં આવતી નથી, ને બીજામાં, માણસ જાતેજ, એના રાગ
, એની ભાવના ને એના વિષેજ બુદ્ધિનું બધું ક્ષેત્ર ભરી દે છે. હાલના સમયમાં દરેક વસ્તુમાં ધાર્મિક વિચારોને રંગ લાગેલું હોય છે, છતાં તે કશાનો બહિષ્કાર કરતા નથી. આધુનિક બુદ્ધિ પર લૌકિક ને ધાર્મિક બન્ને બાબતેની છાપ હોય છે. આપણા સાહિત્યમાં માનુષી ભાવનાઓને વિષયો અગત્યનું સ્થાન લે છે, ને તેમ છતાં માણસને ધાર્મિક સ્વભાવ બીજી દુનિયા સાથે એને જોડી દેનારો એના જીવનનો ભાગ પણ દરેક પગલે જોવામાં આવે છે. તેથી માણસની ઉન્નતિનાં બે મુખ્ય સાધને, મનુષ્યત્વ ને ધર્મ એકજ વખતે ને ઘણાં જ પ્રવર્તમાન થયાં છે. અને ખ્રિસ્તિ સમાજની અસર બુદ્ધિના દષ્ટિબિન્દુથી જોતાં ઘણએ માઠાં ને અનિષ્ટ પરિણામો સાથે મિશ્રિત, ઘણુએ આપખુદી બળો સાથે એકઠી થઈ હોવા છતાં, ઉન્નતિને વિશ્વ કરવા
| SR No. | 032714 |
| Book Title | Europena Sudharano Itihas |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Atisukhshankar K Trivedi |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society |
| Publication Year | 1913 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |