________________
વિશ્વ ઇતિહાસની રૂપરેશા
૩૯૮
સાધના અને યંત્રો જીવનના દરેક વિભાગ માટે બનવા માંડયાં હતાં વૈદકિય વિજ્ઞાન અને વૈદકિય સાધના પણ આ સર્વાંગી હિલચાલ સાથે આગળ વધતાં હતાં. ખેતીવાડીનાં સાધના અને યંત્રે પણ આ ઉદ્યોગ હિલચાલમાં પાછળ રહેતાં નહાતાં. પહેલીવાર ખેતીવાડી પણ ઉદ્યોગ બનતી હતી.
વૈદકિય સાધનામાં કપડાંના ઉત્પાદનમાં, ખારાકના ઉત્પાદનમાં અને વાહન વ્યવહારની તથા અવરજવરની ઝડપમાં આગળ વધતા આ ઉદ્યોગવાદનુ સ્વરૂપ ઇજનેરી કામકાજમાં પણ પાછળ રહ્યું નહી. સેંકડા વર્ષ પહેલાં લિનાદેએ ઇટાલીમાં લેાખંડના પૂલેના નકશાએ દોર્યો પછી લોખંડના પહેલા પૂલ ઇંગ્લેંડે પહેલીવાર આ નવા જમાનામાં બાંધ્યા, અને એક જ સૈકામાં આવાં બાંધકામેાની ઝડપ વધી ગઇ. વરાળથી ચાલતાં જહાજોનાં રૂપ અને સંખ્યા આ નવા જમાનામાં વધવા માંડી. રસ્કિને વર્ણવેલા જહાજનું સ્વમ નવા જમાનાએ સાચું ઠેરવ્યુ. વિલિયમ મેરિસે વરાળથી ચાલતાં જહાજોને
આ ઔદ્યોગીક જમાનાના દેવળાનુ ઉપનામ આપ્યું. નવી દુનિયાનાં આ નૂતન દેવળા ઇતિહાસમાં પહેલીવાર ધડતર, ઝડપ, તાકાત, અને સૌન્દર્યની એકતાના ચમત્કાર જેવાં હતાં. નવી દુનિયાનાં આ નવાં દેવળા બનાવનાર કાઇ જાદુગરા કે ભુવાએ નહાતા પણ ચમત્કારનું જીવતું સર્જન કરનાર ઇજનેરે અને આઝાદ અનેલા માનવ સમુદાયા હતા.
